Strona:Paweł Spandowski - Z praktyki spółek wielkopolskich.pdf/73

skalę. Można je było n. p. założyć tylko jako spółki dla wspólnego zakupu nawozów, pasz, nasion i innych artykułów rolniczych, z pominięciem handlu zbożowego. W ten sposób zorganizowano przeważnie rolnicze spółki handlowe w Niemczech. Tam spółki dla wspólnego zakupu, tak zw. „Bezungsgenossenschaften,” zajmują się tylko zakupem artykułów rolniczych, a dla sprzedaży zboża i innych płodów rolniczych założono znowu odrębne spółki dla wspólnej sprzedaży (Absatzgenossenschaften), często w formie spółkowych elewatorów zbożowych (tak zw. Kornhäuser). Założenie spółki jedynie dla wspólnego zakupu przedstawia się znacznie łatwiej. Złączenie zapotrzebowania poszczególnych włościan celem uzyskania lepszych warunków w drodze większych zakupów byłoby się może nawet dało uskutecznić bez zakładania osobnych spółek. Myślano też nawet o tem, by wspólny zakup artykułów rolniczych oprzeć o Kółka rolnicze i stworzyć w tym celu tylko jedną naczelną instytucyę handlową. Plan ten jednak nie został wykonany, gdyż załatwienie sprawy na tej drodze tylko pozornie jest tak proste.
 Handel towarami rolniczemi w Księstwie i Prusach Królewskich był i jest połączony z interesem kredytowym. Tak ziemianin jak i włościanin posiadali u kupca, z którym handlowali, otwarty kredyt bieżący, z którego też obficie korzystali. Daremne było tłomaczyć im, że kredyt taki tylko pozornie jest dogodny, a w rzeczywistości bardzo drogi i dłużnika niesłychanie krępuje, — że lepiej zaciągnąć pożyczkę z spółki kredytowej, spłacić kupca zbożowego i mieć wolną rękę tak przy sprzedaży jak i zakupnie towarów. Dla interesowanych włościan i ziemian decydującym był fakt, że kredyt u kupca zbożowego był łatwy, że nie potrzeba było dawać weksla, starać się o żyrantów, płacić punktualnie procent kwartalny, tak jak tego