zrozumieć cele Stanisława, nie posiadając genjuszu, by zrealizować je, gdy zwłaszcza miał obok siebie Krzywoustego przymierze z Rusią, a potem i Czechami.
Zwr. XXXVII, w. l. „Ów — bratobójca — do Sichemu spieszy“... historyczne.
„ XLII, 3 — 4. „Cieniom bohaterskim w darze, stary Rzym rzeżbił takie pyszne konie“... Mniemany grobowiec Śmiałego na Ossjaku jest płytą z czasów rzymskich, na której dokuto napis jeszcze w głębokiem średniowieczu, na co wskazuje zarówno pisownia (Rex Polonie), jak fakt, że podróżnik polski XVI w., Walenty Kuczborski, napotkał w Ossjaku „tradycją ojców usankcjonowaną legendę o królu pokutniku“...
„ XLIII, w. 5; zwr. XLIV, w. 3. Opaci Tenucho i Hugo, oraz następstwo ich — historyczne.
„ XLIV, w. 5 — 6. „Kazali wydać treść zbożną a miłą: goście ją z Polski ze skruchą przyjęli“... Nie zdaje się wykluczone, by cała powieść o pokucie króla na Ossjaku nie powstała już w chwili pielgrzymki Krzywoustego do Węgier, czy późniejszej, do St. Gilles. Oba opactwa, Ossjak i St. Gilles, były jednej reguły; zainteresowania ich interferowały wzajcmnie. — Jan Dąbrówka na pocz. XV w. cytuje w dosłownem prawie brzmieniu napis grobowcowy, ale już nie wie dokładnie, w jakim klasztorze karynckim szukać go naleźy. Twierdzi, że w Polsce „o tem (czyli o pokucie króla) się nie mówi i nie rozgłasza przed ludem... aby łatwość przebaczenia nie dała pochopu do winy“... Trzeba podać w wątpliwość następnik tego sądu. Chodzi o winę królewską. Krzywoustego zbrodnie pociągały za sobą królewską hojność pokuty w znaczeniu materjalnem; ówczesna prostoduszność otwarciej oceniała głębokość skruchy wedle miarek złota. Krzywousty poprostu zaćmił Bolesława i jego tradycię. Tem bardziej nie było miejsca na pamięć o Śmiałym w mrowisku Polski dzielnicowej.
