Strona:Pisma Henryka Sienkiewicza (ed. Tyg. Illustr.) vol. 47.djvu/103

rencyusza, lub Moliera, nie mogła objąć zbyt licznych dzisiejszych odcieni życiowych, dlatego porysowała się i coraz bardziej grozi ruiną.
 Ale wobec tego, jakiegoż należy używać probierza w sądzeniu dzisiejszych utworów? jak określić komedyę wzorową? Zadanie jest bardzo niełatwe. Studyum nie może być dokładne, jeśli nie jest szczegółowe, nie może być artystycznie zaokrąglone i proporcyonalne: musi być nieco rozwlekłe. Zapewne, że autor, któryby tak umiał pogodzić treść z formą, by głębokość studyów podnosiła interes bajki, bajka zaś nadawała się do uwydatnienia charakterów, stworzyłby arcydzieło; ale podobna miara jest czysto idealną, a do tego w pojęciu każdego krytyka odrębną, nie może zatem służyć za ogólną i niezawodzącą nigdy skalę.
 Pozostaje więc chyba wraz z Taine’m rozważać jak każde dzieło sztuki, tak i komedyę, ze względu na jej stosunek do społeczeństwa i ze względu na szczerość roboty. Jest to krytyka, jeśli można się tak wyrazić, utylitarna, krytyka zdrowego rozsądku, w której mniej spekulacyi filozoficznej, a więcej pozytywnego sądu i życia.
 Chciałbym w ten sposób rozpatrzyć sztukę Lubowskiego, by jednak pogląd był zrozumiały, muszę podać jej treść. Jest to obyczajowa satyra, a raczej cała galerya typów mniej więcej ujemnych. Marchołt, zamożny szlachcic, ma-