Zachodzie alodyów w feoda. Również usprawiedliwioną a poniekąd nową w podręcznikach jest rzeczą wprowadzenie osobnych paragrafów, poświęconych instytucyom, a szczególniej prawodawstwom barbarzyńskim, administracyi i sądownictwu, procedurom, stosunkom rozmaitych warstw ludności i t. p. Wszystkie te wiadomości uzupełniają niejako stronę faktyczną dziejów, wtajemniczają uczącego się w byt państwowy i prywatny ówczesnych, a nakoniec dają sposobność zrozumienia wielu objawów dziejowych, które bez tego pozostałyby albo ciemnymi, albo fałszywie byłyby tłumaczone.
Co do Kościoła, autor sprawy tyczące go, o ile odnoszą się do urządzeń czysto kościelnych, administracyi, początkowych soborów, misyi, postanowień kościelnych, fundacyi i regulaminów klasztornych, opowiada albo osobno, albo o ile wkraczają w zakres żywota pojedyńczych narodów, przy historyi tychże. System to lubo nie nowy, ale pożyteczny; przez to bowiem unika się powtarzania po dwa razy jednych i tychże samych rzeczy.
Walki cesarzów niemieckich, królów francuskich z papieżami, wymagały może prócz udatnego odmalowania ich przebiegu, jeszcze i obszerniejszego wytłumaczenia. Mniejsza, czy ci, któ-
charakter — a przez unię lubelską zasymilowała się z nami zupełnie.
