Strona:Pisma Henryka Sienkiewicza (ed. Tyg. Illustr.) vol. 79.djvu/65

—   63   —

mował całe społeczeństwo. Przechodził jednak jeszcze rozmaite koleje. Rozdział I-szy obejmuje historyę fundacyi pierwszych katedr biskupich, pierwszych klasztorów, dzieje ich, żywoty męczenników, oraz historyę polityczną Skandynawii, o ile takowa stoi w związku z historyą kościoła.
 W dalszym ciągu rozprawy maluje nam autor rozkwit kościoła do końca dynastyi Folkungów i śmierci św. Brygidy (1373). Do owego rozkwitu dzielnie przyłożył się Eryk IX, zwany świętym, który, nie przestając na utwierdzaniu wiary w swojem królestwie, myślał nawet o rozszerzaniu jej nazewnątrz. Z myślą tą łączyła się jego troskliwość o rozszerzenie granic kraju i zabezpieczenie swych poddanych od napadów ościennych bałwochwalców w Finlandyi. Stąd wyprawa na Finlandyę i rozszerzenie tam chrystyanizmu, którego pierwszym apostołem był św. Henryk. W tym okresie kościół dochodzi do ogromnego znaczenia i ogromnych bogactw. W wieku XIII-m, XIV-m i XV-m znajduje się na szczycie potęgi, a lubo były to czasy (panowanie np. Albrechta), w których buta i wyuzdanie magnatów, przewaga obcego żywiołu niemieckiego, swawole szlachty i ogólne rozprzężenie nie mogły nie wywrzeć pewnego ujemnego wpływu na kościół, przecież szczyci się on jeszcze w tych nawet czasach mężami, pełnymi cnót i na-