Strona:Pisma zbiorowe Józefa Piłsudskiego T04.djvu/105

cych, przy czym wytyczną dla pracy musi być kierowanie się raczej intuicją, niż rozumowaniem logicznym, opartym na teoretycznym i praktycznym znawstwie urządzeń odpowiednich w krajach o starej i ugruntowanej kulturze państwowej; do tego zaś konieczna jest tak gruntowna znajomość stosunków i nastrojów, jaką posiadać mogą tylko ludzie miejscowi.
 Im mniej wmieszane w to będą władze okupacyjne, tem będzie to lepiej dla samej sprawy, dla władz okupacyjnych i dla następnych kroków, podjętych na szerszą skalę, które z natury rzeczy bez udziału i żywej pomocy rządów i armii obu państw centralnych przeprowadzone być nie mogą.
 Całą akcję wyrobienia popularności dla idei wojskowej i w łączności z tem rozpoczęcia rekrutacji ochotniczej, przeprowadzić mogą Polacy:
 1) przez wojsko tj. Legiony,
 2) z pomocą środków cywilno-politycznych.
 Działanie przez wojsko polegać by musiało na wywieraniu wpływu przez samo istnienie, przez stosunki towarzyskie, przez rozmowy, któreby pobudzały u młodych ludzi ambicje wojskowe, urok życia wojskowego. W narodach, żyjących własnym życiem państwowym, już w czasie pokojowym nie ma nieomal rodziny, z którejby ktoś w wojsku nie służył, nie wyniósł z niego mnóstwa tematów rozmów, ambicji wojskowej, zamiłowania do służby, zrozumienia jej, jako zaszczytnej formy spełniania obowiązku wobec ojczyzny. Działa to mimowoli agitująco na otoczenie, zwłaszcza jeżeli ten żołnierz wraca do domu otoczony aureolą chwały i bohaterstwa. W Polsce wprawdzie również w bardzo wielu rodzinach byli wojskowi, ale powracający do domu z przekleństwem i nienawiścią do armii obcej, w której pod przymusem musieli pełnić przykrą i poniżającą służbę.
 Legiony polskie są zatem jedynym materiałem wojskowym, mogącym być pomocą jako czynnik agitujący w stosunku do społeczeństwa. Legiony w dzisiejszej swojej formie posiadają w narodzie polskim wiele popularności, która polega na:
 1) zgodności z tradycją, drzemiącą w duszach ludzkich o powstawaniu żołnierza polskiego samodzielnie, bezpośrednio z ludności cywilnej, jako emanacji dążenia do swobody bez wszelkiej pomocy maszyny państwowej, która od stu lat spoczywa wszędzie w Polsce w rękach obcych;
 2) na niespodziance, która polega na tem, że wbrew wszelkim oczekiwaniom pokazał żołnierz w Legionach to, co uznawano powszechnie za niemożliwość w obecnym wieku,