Strona:Pisma zbiorowe Józefa Piłsudskiego T04.djvu/106

mianowicie stał się własnymi siłami wartością militarną. Podbija to wyobraźnię ludzką i stwarza dla wojska korzystną legendę;
 3) na ogromnej łatwości towarzyskiej legionistów w stosunku do otoczenia, które przy szerokiej ciekawości ludzi do spraw wojny i zjawisk wojennych czyni z legionistów doskonałych popularyzatorów wojska i wojskowości w ogóle, a także i jakgdyby urodzonych fachowców polskich w niezrozumiałych dla ludności cywilnej sprawach wojskowych.
 Aby jednakże mogły być Legiony użyte jako materiał propagujący ideę wojskowości polskiej, musiałyby być usunięte dotychczas istniejące wady, które wywoływały stale wśród legionistów samych rozgoryczenie, jako nieodpowiadające ani ich ambicjom, ani honorowi żołnierskiemu, dla narodu zaś były powodem niepopularności, stałych zastrzeżeń i abstynencji w stosunku do Legionów.
 1) Zasadniczym tego powodem był fakt, że w ciągu wojny zmieniała się ciągle polityka w stosunku do Polski, a w łączności z tym i do Legionów; żołnierz, nie znając istotnych powodów, odczuwał dokonywane na sobie ciągłe eksperymenty, które, ponieważ wielokrotnie nosiły na sobie wyraźną cechę niszczenia ideału, dla którego ochotnicy do Legionów się zaciągali, mianowicie służby w wojsku polskim dla czysto polskich celów, wytwarzały stałą nieufność i zniechęcenie, obniżając w ten sposób moralny stan wojska i sprowadzając w swoich zewnętrznych objawach na ludzi patrzących z boku wrażenie wojska politykującego.
 2) W związku z tem była niepopularna w Legionach ich zależność prawna od innego państwa, dzięki czemu Legiony znajdowały się często w przykrej rozterce dzięki obowiązkowi wykonania zarządzeń sprzecznych z ich sumieniem.
 3) Dalej niepopularnymi są elementy obce Królestwu, a więc oficerowie obcych armii, którzy z jednej strony byli niejako zaprzeczeniem faktu powstawania żołnierza polskiego samodzielnie, z drugiej zaś, nie znając społeczeństwa i nie mając wobec narodu żadnej odpowiedzialności, gospodarowali Legionami nie tylko pod względem wojskowym, do czego byli przeznaczeni, ale również pod względem politycznym, biorąc na siebie reprezentację polityczną Legionów wobec państw centralnych i narodu.
 4) W żołnierzu legionowym wyrosły w czasie długiej służby w polu, istniejące w ogóle wśród polskich żołnierzy ambicje wojskowe do wysokiego poziomu. Dla społeczeństwa ta ambicja i wartość żołnierza stanowiła najważniejszy czynnik