Strona:Pisma zbiorowe Józefa Piłsudskiego T04.djvu/107

sympatii i szacunku dla legionistów. Z tego względu niepopularnym jest każdy legionista, który nie jest właściwym żołnierzem, nie był w polu i nie wytwarzał tego, co stanowi wartość militarną; niepopularność ta potęguje się wskutek tego, że obstawienie funkcyj pomocniczych i tyłowych nadmierną ilością ludzi robi wrażenie dekowania się ich i uchylania od służby na froncie.
 5) Warunki powstawania i życia Legionów wytworzyły silniejszym, niż w innych wojskach, patriotyzm oddziałów («Korpsgeist») i ambicje w kierunku zyskania im sławy. Weszło to już do tradycji żołnierzy i jest przez nich szanowane, jako najcenniejszy skarb ich dumy żołnierskiej. Na spotęgowanie tego uczucia wpływają następujące czynniki: poszczególne jednostki były formowane niezależnie od siebie w różnych warunkach i z różnego materiału; większość żołnierzy rozpoczynała służbę jako żołnierze, służbą w polu dorabiając się stopni oficerskich i awansów, dzięki czemu żołnierze są z nimi zżyci tak silnie, jak w żadnej armii; każda z jednostek legionowych przeżywała chwile zaszczytne i chwalebne; oficerowie, mając mniej wykształcenia teoretycznego i regulaminowego, niż oficerowie armii regularnych, wkładali w służbę swoją znacznie więcej indywidualności zarówno w zakresie organizacji, jak i pracy wojennej; wreszcie w codziennym życiu każdy oddział stwarzał mnóstwo faktów podniecających w żołnierzu ambicję i poczucie honoru. Cechy te tym bardziej się wzmacniały, że żołnierz wielokrotnie ze strony czynników zewnętrznych był poniżany, dobra sława szarpana, ambicja obrażana. Nic też dziwnego, że żołnierze każde nieuszanowanie tej ich tradycji i patriotyzmu oddziałowego uważają za krzywdę.
 Praktycznie, aby Legiony uczynić zdolnymi do popularyzowania idei wojskowości, musiałoby nastąpić:
 1) Oddanie ich w rozporządzenie tworzącej się Rady Stanu,
 2) Ogłoszenie, że przystępuje się do zorganizowania pierwszego korpusu polskiego bez określania publicznego dalszych formacji i planów organizacji wojska.
 3) Użycie do tego prawie wyłącznie oficerów i żołnierzy legionowych, do czego, zdaniem moim, siły techniczne Legionów są w zupełności wystarczające.
 4) Postawienie na czele ludzi popularnych i mających za sobą legendę.
 5) Dyslokacja Legionów w kraju w odpowiednich miejscowościach tak, aby istniała łatwość promieniowania ich wpływu. Dyslokacja ta musiałaby się liczyć z wartością danych