Strona:Pisma zbiorowe Józefa Piłsudskiego T04.djvu/109

dzo znacznie żołnierzy fizycznie, z drugiej strony wszystkie zmiany i zajścia w Legionach znacznie obniżyły rozpęd Legionów, którym tak silnie odznaczały się w początkach i środku wojny.
 Dla zrealizowania drugiego punktu powyższego programu koniecznym jest werbunek, który spełniać musi zarazem swą rolę polityczną, nie dając odsunąć na plan dalszy sprawy wojskowej wśród samego społeczeństwa. Dla powodzenia werbunku jednak koniecznym jest, aby miał on charakter możliwie mało biurokratyczny. Największym czynnikiem werbunkowym może być samo wojsko, tzn. każda jednostka legionowa ma prawo włączania w swój skład rekrutów, którzy dobrowolnie do niej zgłaszać się będą.
 Drugą drogą dla werbunku musiałyby być towarzystwa sportowe o charakterze wojskowym, o których obszerniej mówię potem.
 Na trzecim jedynie planie postawić można wszelkie urzędowe drogi, które też powinny być otwarte. Zastrzegłbym się jedynie przeciwko dwom sposobom werbunku, które moim zdaniem tylko szkodę sprawie przynoszą — jeden przez oficerów werbunkowych, którzy nigdy w polu nie byli, ciężarów wojny dotąd nie ponosili i coraz częściej ściągają na siebie zarzut, że są właściwie urzędnikami politycznymi, noszącymi mundur wojskowy jedynie przez nieporozumienie. Drugi sposób — to werbunek przez żołnierzy rozsypanych pojedynczo dla specjalnych funkcyj, związanych z werbunkiem, albowiem system ten doprowadzić może jedynie do niepotrzebnych tarć poszczególnych legionistów z niższymi organami okupacji, jak też do zdemoralizowania samego żołnierza i czynienia ujmy honorowi munduru, który nosi. We wszystkich bowiem funkcjach żołnierza jest koniecznem dbać o to, aby wysoka drażliwość na punkcie honoru wojskowego, która jest powszechna u legionistów, po dwuletnich nadzwyczajnie ciężkich próbach moralnych, jakie on przechodził, nie była na szwank narażona.
 Jestem także przekonany, że nie należy zapominać o dodatkowych rzeczach zewnętrznych, jak muzyka, zebrania towarzyskie, obchody i uroczystości wojskowe, które mogą wywrzeć głęboki wpływ na ludność i przyczynić się do spopularyzowania idei wojskowej.
 Powyżej skreślony system werbunku uważam za najbardziej celowy i najszybciej prowadzący do celu na podstawie doświadczenia, zdobytego od początku wojny, w którym to okresie prowadzono werbunek najrozmaitszymi metodami.