Strona:Pisma zbiorowe Józefa Piłsudskiego T04.djvu/111

ski, który już będzie uznany przez społeczeństwo za swoje polskie wojsko.
 Długość tego okresu, o ile akcja od początku będzie ułożona roztropnie i jednolicie, wynosiłaby mniej więcej trzy miesiące.
 Wszelka dalsza formacja, mając oparcie w poczuciu istnienia własnego korpusu i w wyrobionym przychylnym nastroju ludności, odbywaćby się mogła znacznie szybciej.
 Rzeczą jest naturalną, że w tym okresie pożądana jest dla obu stron kontrola, inspekcja techniczna i praca instruktorska ze strony naczelnego dowództwa. Kontrola ta dałaby z jednej strony pewność i zaufanie państw okupacyjnych do tej pracy, a z drugiej strony dałoby to obecnym Legionom, które odznaczają się wielką ambicją wojskową, możność złożenia w tej dziedzinie egzaminu przed wymagającymi nauczycielami.
 Jaką rolę w tej akcji cywilno-politycznej ma odegrać społeczeństwo?
 Jestem zdania, że powyżej opisana działalność wojska w celu zdobycia dla siebie popularności i uznania nie jest wystarczająca, albowiem wchodzą w tym wypadku w grę sprawy polityczne wewnętrzne jak i zewnętrzne. Sprawy te nie mogą zaś z natury rzeczy być poruszane przez wojsko, gdyż nie chciałbym do tego dopuścić, aby jak się to dzieje teraz często przy werbunku, przez oficerów były zakładane organizacje polityczne zwalczane przez resztę społeczeństwa, co zmusza niejednokrotnie oficerów do wygłaszania politycznych mów i mieszania się do wewnętrzno-politycznych spraw kraju. Rolę tę musi wziąć na siebie samo cywilne społeczeństwo. Jednym z najsilniejszych środków ku temu byłoby zakładanie i rozszerzanie wszelkiego rodzaju towarzystw o charakterze sportowo-militarnym. Doświadczenia poczynione zarówno przez wojną, jak i w czasie wojny, dają mi prawo przypuszczać że wpływ nawet niewielkich ugrupowań tego rodzaju jest bardzo duży i zaraża duchem wojennym dalekie swe otoczenie. Z chwilą zaś, gdy będzie istniało prawomocne przedstawicielstwo polskie, będące wyrazem całokształtu życia politycznego Polski, i gdy to przedstawicielstwo otoczy swą opieką podobne zgrupowania, to będą one pozbawione tych cech politycznych, które wzbudzać mogą podejrzenie z tej czy innej strony. Przy umiejętnym kierownictwie podobnymi stowarzyszeniami mogą one wziąć na siebie w tej jedynej dziedzinie politycznej, mianowicie w stosunku do wojska i wojskowości, walkę z przesądami, z zastrzeżeniami i obojętnością polskiego społeczeństwa w sto-