najwięcej sobie podobnych stworzeń, które mu nigdy nic złego nie wyrządziły.
Jest też szczególnie w północnej Europie wielu ubogich monarchów, którzy nie będąc sami w stanie prowadzenia wojen, wynajmują swoje wojsko innym bogatszym narodom; trzy czwarte żołdu zatrzymują dla siebie na swoje utrzymanie, i to jest najlepszym ich dochodem. —
To coś mi opowiedział, rzekł mój pan, o przyczynach waszych wojen, daje mi bardzo pochlebne wyobrażenie o waszym mniemanym rozsądku. Szczęściem że hańba jest daleko większa od niebezpieczeństwa: że natura tak was utworzyła, iż przy całej złości, nie możecie wiele złego narobić. Natura dała wam gębę płaską na twarzy również płaskiej, przezco nie możecie się bez wzajemnego przyzwolenia żadnym sposobem kąsać; wasze paznokcie u przednich i tylnych łap są tak miękkie i krótkie, że jeden z naszych Jahusów może tuzin takich jak ty jesteś rozszarpać. Jeżeli przeto zastanawiam się żeś wspomniał o wielkiej liczbie poległych w waszych wojnach, muszę myśleć że mi powiedziałeś co wcale nie exystuje.
Nie mogłem się wstrzymać, abym nie kiwnął głową i uśmiechnął się z przyczyny wielkiej niewiadomości mojego pana. Będąc cokolwiek obeznany ze sztuką wojenną, dałem mu opis armat, muszkietów, karabinów, kul, pistoletów, prochu, szabli, bitew, oblężeń, rejterad, attaków, min i kontramin, bombardowań, bitew morskich, zatapiań okrętów z tysiącami ludzi, bitew w których dwa-
