przejęty od ludu w Radomskiem. Później nie mogłem już sprawdzić, o ile jest powszechny i znany. Nie są to jedyne zabobony tego rodzaju, jakie się dochowały wśród Słowian.
W Wielkorosyi n. p. i na Białej Rusi także nie strzyże się dziecku, włosów w pierwszym roku życia a nawet nie obcina się paznogci[1]. Ciekawy jest zwyczaj, który istnieje w gubernii jarosławskiej. Tam znowu często podczas chrztu pop obcina dziecku włosy a następnie wróży z nich o przyszłej doli niemowlęcia. Skręca je i z woskiem puszcza na wodę; jeśli pływają, dziecko żyć będzie, jeśli toną, wcześnie umrze[2]. Widocznie dawne pogańskie postrzyżyny przyczepiły się niejako do chrześcijańskiego obrządku Kościoła wschodniego i pod jego osłoną utrzymały się dłużej.
W Czechach wreszcie i na Morawach istnieje inny jeszcze bardzo ciekawy obyczaj. Oto w niektórych okolicach, nie tylko nie strzygą dziecku włosów do roku — bo i tak bywa — ale do lat siedmiu, gdyby tego nie pilnowano, dziecko mogłoby rozum stracić[3]. Ów termin siedmioletni, do którego wcale nie obcinają włosów, odnosi się już wprost do takich postrzyżyn, jakie były w pogańskiej Polsce. Związek tutaj jest widoczny.
Wszystkie ludowe przesądy, wyżej podane, stanowią jedną grupę zwyczajów związanych z postrzyżynami. Wszędzie w nich chodzi o nieobcinanie włosów dziecku do pewnego wieku a to pod wpływem jakiejś niewyraźnej obawy, że się dziecku coś złego stać może, że coś niezwykłego łączy się z faktem, na pozór tak nieznaczącym i tak prostym, jak obcięcie włosów. Są to ślady, że kiedyś pierwsze strzyżenie miało swój sakralny, obrzędowy charakter. Z włosów tych, pierwszy raz obciętych w uroczysty sposób, wróżą; mają one jakieś odrębne własności i swoje mistyczne znaczenie.
Jeszcze wyraźniejsze ślady postrzyżyn, a raczej same postrzyżyny spotykamy u Słowian południowych. Można powiedzieć, że przetrwały
- ↑ Шейпъ, Бѣлорусскій сборникъ, str. 17. Сборникъ отдѣленія Русскаго Языка и словестности Имп Акад. Наукъ. t. XLI, 1887. — Сумцовъ, Культурныя переживанія, str. 585. Кіевская Старина, t. XXVII, 1889.
- ↑ Баловъ, Рожденіе и воспитаніе дѣтей въ Пошехонскомъ уѣздѣ, str. 90. Зтнографическое Обозрѣніе, 1890, Nr. 3.
- ↑ František Bartoš, Naše děti, str. 7. V Brne 1888. Por. też ciekawy szczegół, zaczerpnięty z Żywotu Adama Mickiewicza przez Wł. Mickiewicza t. III, str. 374. — „Adam się opierał obcinaniu włosów starszego syna przed siódmym rokiem w myśli, że noszenie długich włosów broni od kołtuna, choroby litewskiej“.
