płaszcz lub suknię[1]. Przy tej formie, zdaje mi się, chodziło raczej o adopcyą przez kobiety, kiedy adopcya przez strzyżenie zarostu a i pokropienie wodą lub nadanie oręża wskazuje na usynowienie agnatyczne przez ojca. Godnem jest również uwagi, że formy te są niejako rozszerzeniem pojęcia ojcowstwa, a przez to i adopcyi na obrzędy religijne, przeniesieniem niejako tych pojęć z czysto fizyologicznego stosunku na rytualny. Widocznie obrzędy owe zrosły się z ojcowstwem bardzo wcześnie i tak silnie, że wykonanie któregoś z nich nad dzieckiem, chociażby nawet nieprawne, wystarczało do przywłaszczenia sobie praw rodzicielskich. Wówczas można było ukraść samo ojcowstwo, jak jakiś przedmiot materyalny, choć dziś wydaje nam się to niemożebnem.
Tak pojmuje prawo salickie ten stosunek, skazując na wysoką grzywnę każdego, któryby bez wiedzy ojca ostrzygł dziecko włosy[2]. Prawo Alamanów rozszerza to pojęcie na dorosłych ludzi, ustanawiając karę za obcięcie włosów lub brody wolnemu człowiekowi wbrew jego woli[3], oraz prawo Burgundów, które stanowi kary na tego, któryby je obciął zbiegłemu niewolnikowi lub człowiekowi wolnemu[4].
Naturalnie podobny stosunek mógł być nie tylko nielegalny. Istotnie był on zupełnie uprawnionym, jeśli ktoś obcinał włosy dziecku za wolą i wiedzą rodziców lub opiekuna. Wtedy stawał się jego przybranym ojcem. Mogło się to zdarzyć zresztą i między dorosłymi, i wtedy, byłaby to adrogacya gdyby prawo ówczesne robiło takie różnice. Źródła dochowały nam więcej tych ostatnich przykładów. Wszystkie te wzmianki są zbyt dobrze znane, abym je miał tutaj przytaczać i rozwodzić się dłużej nad niemi. Są one zresztą zebrane u Grimma[5], tam też odsyłam każdego. Ze swojej zaś strony dodaję tylko przykład adopcyi małoletniego. Biskup z Rodez Innocentius chce wziąć jednego z synów Komesa Eulaliusa. Ojciec się na to zgadza. Biskup wtedy obcina chłopcu włosy i oddaje go do katedralnej szkoły, chcąc z niego zrobić księdza.
- ↑ Paul Viollet, Histoire du droit civil français 1893, str. 482.
- ↑ Hessels and Kern, § 69. 1) Si quis puerum crinitum extra consilium parentum tundere praesumpserit mal uidri dardi sol XIV 2) Si vero puella tunderit hoc est extra consilium parentum sol C.
- ↑ Leges Alamanorum ed. 1880. Lex A. Hlotharii str. 122, 29 Si quis alium contra legem tunderit cum 6 solidis componat.
- ↑ Leges Burgundiorum 1892 §§ 4, 6. Quicunque ingenuo aut servo fugienti nesciens capillum fecerit 5 sol. perdat si sciens capillum fecerit fugitivi pretium cogatur exsoluere.
- ↑ Jacob Grimm, Deutsche Rechts Alterhümer 1828, str. 146.
