Strona:Przed jutrem.djvu/08

Ta strona została uwierzytelniona.

nowiska społecznego ma on znaczenie głównie przez to, że przedstawicielki jego własnym przykładem dają dowody równego uzdolnienia kobiety i mężczyzny. Zorganizowane robotnice, bo tylko wśród takich mówić można o kwestyi kobiecej, uznają jego znaczenie. Za dowód służyć może fakt, że pisma wydawane przez robotnice (np. niemiecka Gleichheit) starannie regestrują każde zwycięstwo świata kobiecego, zarówno w zakresie studyów, jak prawodawstwa lub pracy w nowych zawodach. Żądają przecież od tych, co niezadowolone walczą o nowe prawa, prace i obowiązki, aby siły swoje zwróciły ku tym najbiedniejszym siostrom, które nie o prawa i przywileje, lecz o obronę swego człowieczeństwa walczyć muszą, aby uznały, że świat dzisiejszy zbudowany na wyzysku słabszych, na głodzie i nędzy mas szerokich, nie uwzględniający ideałów moralnych, nie jest światem, po którego przywileje sięgać warto. Chcą aby kobiety, których hasłem jest postęp, wzniosły się nad przesądy swej klasy, aby stanowiły moralny czynnik protestu, a nie element gotowy przystosować się do istniejących warunków bytu...
Czy mają w tem słuszność? czy ten cel stojący pozornie po za osobistemi interesami ruchu kobiecego klas wyższych nadałby mu treść istotną i podstawę, czy też wymagałby chrześciańskiego poświęcenia?


II.


Aż do chwili rozwoju gospodarstwa towarowego udział kobiet w przemyśle był raczej sporadyczny. Cechy nie wykluczały wyraźnie kobiecych towarzyszy, po co? nie stanowiły one groźnego współzawodnictwa. Przecież wyjątkowo tylko spotykamy czeladniczki wśród paśników, piekarzy, kuśnierzy, garbarzy, złotników, a tylko wśród krawców, tkaczy i przędzalników bywało ich nieco więcej. Chodziło tu raczej o wdowy, które po śmierci męża prowadziły przedsiębiorstwo przy pomocy wykwalifikowanych czeladników, mniej zaś o samodzielne rzemieślniczki. Z pojawieniem się wielkiego przemysłu nawet przed wkroczeniem maszyny, praca kobiet występuje masowo. Już pod koniec zeszłego stulecia liczono we Francyi koło 100000 koronczarek, biały haft rozpowszechnia się jednocześnie, jako zawodowa praca kobiet w Saksonii, Szwajcaryi, Szkocyi i Francyi. Maszyna parowa pozwala przemysłom włóknistym przybrać nieznane dawniej rozmiary. Fakt, że praca kobiet i dzieci wypiera i zastępuje męzką, staje się pospolitym. Według ostatnich spisów ludności praca w przemyśle zajmuje w klasycznym kraju kapitalizmu, w Anglii przeszło półtora miliona kobiet, w Austryi przemysł za-