4 Literatura renesansowa wszystkich krajów obfituje w podobne sądy co do kobiet. Kwestja „godności kobiecej“ była szeroko dyskutowana w djalogach Speroni i Tassa. W trzeciej księdze „Cortigiano“ (opuszczonej przez Górnickiego ze względu na obyczajność sarmacką) Castiglione, mamy echa tych dyskusyj. (Rozmowa donny di Palanzo, Juljana Medyceusza i Gasparo Pallavicino) Elisabetta Gonzaga wyciąga następującą konkluzję: „le donnę siano animali imperfetti, e per conseguente di minor dignitá, che gli uomini“.
1 W „Casa de los celos“, na początku trzeciego dnia, zakochany pasterz Lauso śpiewa do Cloris ten sam sonet.
2 Te cztery S, którym odpowiadać miały zalety doskonałego kochanka, pochodzą, według Luis Barahona de Soto, od początkowych liter przymiotników: sabio, solo, solicito i secreto. Brantóme sprowadza je do trzech, wspominając tę damę hiszpańską „qui manda a un une assignation, mais qu‘il portast avec luy trois S. S. S. qui estoyent a dire, sabio, solo, secreto“. Później takie warunki stawia kochankowi: „Lautre luy manda qu‘il croit, mais qu‘elle se garnist de trois F. F. F., qui sont qu’elle ne fust fea, flaca ni fria, qui ne fust ny laide, flacque ny froide“. Luis Barahona y Soto napisał cały wiersz, poświęcony objaśnieniu czterech S. Wiersz ten wszedł w skład jego poematu „Las lagrimas de Angelica“.
3 Są to reminiscencje klasycznych wzorów wiernych kobiet, niepozbawione zresztą tutaj charakteru humorystycznego i ironicznego. O Porzji, córce Katona, a żonie Marka Brutusa opowiada Plutarch, że chcąc się dowiedzieć od męża napróżno o spisku na Cezara, raniła się ciężko w jego obecności, aby pokazać, że jest godna zaufania i wyższa nad ból. O Porzji mówi Castiglione, hiszpański pisarz, Diego de San Pedro w „Cárcel de Amor“ i wielu innych pisarzy tego czasu.
Była to widać ulubiona heroina klasyczna.
1 Clemencin zauważył tu słusznie anachronizm. Lautrec brał udział w wojnach, na południu Włoch, dopiero po śmierci Don Gonzala Fernandeza z Kordoby. Po walkach w Lombardji, „splądrowaniu Rzymu“ i bitwie pod Pavią, (1527) Francuzi, pod dowództwem Lautrec‘a, wrócili na południe Włoch, gdzie Lautrec wkrótce zginął.
2 W „Crotolón“ Villalóna zawiera się opowieść o pięknej Ginerbie, Według Serrano y Sanz nowelę tę naśladował Cer-
