cią’[1]. Witali z jednaką pogodą radosnego nastroju ,życie w postaci zjawienia się i w postaci odejścia’ — „To co minęło, ukrywa się w życiu, i to co ma nadejść“[2]. Wiedzieli, że proste zjawianie się i znikanie są na powierzchni, jak fala na morzu, ale samo życie, będąc wiecznotrwałem, nie wie co to zanik ani co ubytek.
Wszystko wykwitło z nieśmiertelnego życia i tętni życiem[3], bo życie jest niezmierzone.[4]
Ten ideał najwyższej swobody świadomości — oto szlachetne dziedzictwo naszych pradziadów, czekające aż zgłosimy do niego roszczenia. Nie jest ono czysto umysłowe ani uczuciowe, ma podstawę etyczną i domaga się przekładu na język czynu. Powiada Upaniszad: Najwyższe jestestwo jest wszechprzenikliwe, a przeto jest przyrodzonem wszystkiemu dobrem[5]. Być prawdziwie zjednoczonym w poznaniu, miłości i służbie, ze wszystkiem co istnieje, i tym sposobem urzeczywistnić siebie samego we wszechprzenikającym Bogu, stanowi najgłębszą treść dobroci i taką jest przewodnia nuta Upaniszadów: Życie jest niezmierzone![6]
- ↑ prāṇō mṛtyuḥ, „oddech = śmierć“. Oddech (właściwie: wdech) oznacza także życie. Niema tych słów w żadnym ze starszych upaniszadów i nie mogę sprawdzić, skąd wzięte. Przypominają one jednak żywo schematyczne zestawienia i wyliczenia, jakich w upaniszadach pełno; jestteż mocno prawdopodobne, że autor interpretuje je przesadnie. Āitarēya — up. zestawia wydech (apāna) ze śmiercią (l, 4; 2, 3).
- ↑ namō astu āyatē namō astu parāyatē, prāṇē ha bhūtaṁ bhavyaṁ ca. „Pokłon niech będzie nadchodzącemu, pokłon niech będzie odchodzącemu. W oddechu (= w życiu) zaiste jest to co było i to co ma być.“ Także nie wiem, skąd wzięte zdanie, bo nie z upaniszadów, przynajmniej nie z ważniejszych.
- ↑ yad idaṁ kiṁ ca prāṇa ējati niḥsṛtam. Zdanie wzięte z Kāṭh.-up. 2, 6, 2, ale z opuszczeniem słów jagat sarvam, między ca a prāṇa „Cokolwiek tu jest, świat ruchomy cały w oddechu porusza się stworzony (dosł.: wybiegły).“
- ↑ prāṇō virāṭ, Niewiadomo skąd wzięte wyrazy; źródło zapewne wspólne z cytatami w uw. 19 i 20. virāṭ ma parę znaczeń, ale nie znając związku nie można powiedzieć, które tu jest na miejscu. Przekład autorski (life is immense) jest bardzo podejrzany.
- ↑ sarvavyāpī sa bhagavān tasmāt sarvagataḥ śivaḥ (Śvēt, — up.3, 11). „Wszechobejmujący jest ten dostojny, a przeto wszechobecny, błogi (pomyślny, szczęsny, życzliwy i t. p.).“ Tekst, skąd te słowa wzięte, jest stosunkowo młodszy od innych i najwyraźniej teistycznie zabarwiony. Rzeczownik bhagavān jest zwykłem honorificum, przymiotnik śiva znaczy „pomyślny i t. p.“; stąd później nazwy bogów.
- ↑ prāṇō virāṭ. zob. uw. 22.