Strona:Rabindranath Tagore - Nacjonalizm.djvu/18

dytów“. Przymierze między Japonją a Rosją, które niedawno powitano w Japonji z taką radością, miało swoje uzasadnienie nie w nagłem odrodzeniu ducha chrześcijańskiego lub buddyjskiego, lecz zrodziło się z czegoś, co według nowoczesnych zasad wiary jest znacznie pewniejsze, a mianowicie z tego, że oba państwa czuły się zagrożone.
 Tak, musi się przyznać, że to jest prawdziwy obraz świata nacjonalistycznego, a jedynem przykazaniem dla ludów ziemi jest wytężenie wszystkich sił fizycznych, duchowych i etycznych, celem wzajemnego gnębienia się. W dawnych czasach dążyła Sparta za wszelką cenę, ażeby stać się potężną; udało jej się to kosztem własnego człowieczeństwa. Umarła na amputację.
 Nie jest wcale pocieszająca dla nas świadomość, że zamieranie ludzkiej natury, na które cierpi czas dzisiejszy, nie ogranicza się jedynie do ludów podbitych, lecz przeciwnie, że choroba ta znajduje się u ludów, mieniących się wolnymi, w pełnym rozkwicie, a to dlatego, ponieważ nie widzą w niej zła i ją dobrowolnie hodują. Nie przeszkadzam wam wcale w sprzedawaniu wyższych wartości życia za zysk i potęgę; nie przeszkadzam wam też wcale w radowaniu się waszem wzrastającem powodzeniem, podczas gdy dusza wasza znajduje się na bezdrożach. Czy jednak sądzicie, że nie będziecie nigdy pociągnięci do odpowiedzialności za to, że wyhodowaliście i rozwinęliście w człowieku samolubne popędy, które zwiecie dobremi. Zapytuję was, czy istnieje w całej historji ludzkości i to nawet w jej najciemniejszych epokach, coś tak potwornego, jak ta zbrodnia nacjonalizmu, który wbija swe kły drapieżne w żywe ciało świata i którego jedyną troską jest nie wypuścić ofiary ze swoich szponów.
 O ludy Zachodu, coście wymyśliły w czarnej godzinie tego potwora, czy możecie sobie wyobrazić, jak straszną musi być beznadziejna rozpacz tych wszystkich, którzy padli ofiarą tego abstrakcyjnego upiora zorganizowanych ludzi? Czy możecie się wmyślić w położenie tych ludów, które zdają się być skazane na wieczną utratę swego człowieczeństwa, których człowieczeństwo narażone jest na każdym kroku nietylko na obrazę, lecz którzy nadomiar piać muszą hymny pochwalne na cześć mechanicznego aparatu, grającego rolę przeznaczenia?