skarżyć roślinie, która wykwita z ciemnej ziemi ku światłu. Nadszedł obecnie czas, kiedy zadanie całego świata stało się naszem zadaniem; musimy starać się dostroić ducha naszej kultury do dziejów wszystkich narodów na ziemi; nie wolno nam dać uwieść się głupiej pysze i kryć się w łupinie i korze, chroniącej i żywiącej nasze ideały. Tak łupina bowiem jak i kora muszą pęknąć, jeżeli życie ma stać się piękne i mocne i zasypywać ziemię wśród światła dnia swojemi darami.
Japonja pierwsza ze wszystkich ludów Europy podjęła się przełamania tych zapór i wystąpienia na szerokim świecie. Rozbudziła w całej Azji nadzieję. Nadzieja ta podsyca w nas ów tajny płomień, który konieczny jest każdemu dziełu. Azja czuje teraz, że może dowieść swej żywotności tylko przez tworzenie dzieł żywych; że nie wolno jej leżeć bezczynnie i spać; że nie wolno jej dać się uwieść bojaźni i pochlebstwu, a potem ulec Zachodowi, źle go naśladując. Za to dziękujemy krajowi wschodzącego słońca i zaklinamy go uroczyście, ażeby nigdy nie zapomniał, że ma spełnić misję Wschodu. Wlać musi w serce nowoczesnej kultury życiodajny sok głębokiego człowieczeństwa. Nie wolno mu nigdy pozwolić na to, by przygniotły ją kłody drzewa. Musi ją poprowadzić ku światłu i wolności, na świeże powietrze, w daleką przestrzeń, gdzieby mogła słyszeć głos nieba w dnia świetle i w nocy ciemności. Tak wysoko, ażeby szczytność jej dążeń, stała się wszystkim ludziom widoczna jak szczyt śnieżnego Fudżijamy, który wyrasta z serca Japonji, by w wieczność wykwitnąć, który odbija się dumnie od swego otoczenia, piękny jak dziewczyna w przecudnej harmonji swych linji, a przecież silny i tchnący majestatycznością.
Byłem już w wielu krajach, spotykałem najrozmaitszych ludzi, lecz nigdzie podczas mych podróży nie czułem tak silnie istnienia pierwiastka ludzkości, jak właśnie w tym kraju. W innych wielkich krajach były oznaki mocy człowieka już zdala widoczne. Widziałem tam olbrzymie organizacje, działające we wszystkich kierunkach. Wspaniałość i obfitość, objawiająca się tam w odzieży, urządzeniu i kosztownych rozrywkach jest wprost
