Strona:Rabindranath Tagore - Nacjonalizm.djvu/43

kolwiek celu poza tym obrębem pozostającym, a jest tylko rozszerzeniem uczuć rodzinnych i zobowiązań serca na znacznie obszerniejsze tak co do przestrzeni, jak i co do miejsca koło.
 Z tego powodu obawiam się właśnie zmian, grożących apońskiej kulturze i to tak, jakgdyby było to niebezpieczeństwo mnie samemu grożące. Olbrzymia bowiem odmienność nowoczesnego czasokresu, którego głównem znamieniem jest to, że jedyną nicią, łączącą ludzi jest pożytek, od niczego nie odbija tak sromotnie, jak od godności i ukrytej siły cichej piękności w Japonji.
 Niebezpieczeństwo polega na tem, że zorganizowana brzydota atakuje ducha i odnosi zwycięstwa dzięki zaciekłości masy-uporowi napadu i mocy szyderstwa, skierowanego przeciw głębszym uczuciom serca. Jej prostackie wypychanie się naprzód, przyciąga gwałtownie nasze spojrzenia i otumania nasze zmysły, — a my ofiarujemy na jej ołtarzu, tak jak ofiaruje dziki fetyszowi, który wydaje mu się potężny mocą swego potwornego szkaradzieństwa. Dlatego jest to współzawodnictwo dla rzeczy, co ciche są i głębokie i czułe, tak niebezpieczne. Jestem pewny, że są między wami ludzie, co nie mają zrozumienia dla waszych ideałów, którzy jeno pragną zysku a nie rozwoju. Chełpią się głośno, że zmodernizowali Japonję. Jeżeli zgodzę się nawet z nimi, co do tego, że duch ludu iść musi ręka w rękę z duchem czasu, to przypominam im przecież, że to co jest zmodernizowane, nie jest nowoczesne, podobnie jak rymoróbstwo nie jest jeszcze poezją. Nie jest to nic innego, jak naśladownictwo, tylko że naśladownictwo przekrzyczało tu oryginał i zbyt niewolniczo mu się poddaje. Nie wolno nam zapominać, że ludzie przepojeni w rzeczywistości duchem nowoczesnym, nie mają potrzeby modernizować, podobnie jak ci, co są naprawdę dzielni, nigdy się nie przechwalają. Nowoczesność nie zasadza się bowiem ani na europejskiem odzieniu, ani na obrzydliwych budowlach, w których zamyka się dzieci, by się uczyły, ani w przedziurawionych rzędami okien pudłach, które zwią się domami, a w których ludzie gniją przez całe życie. Napewno nie objawia się duch nowoczesny w damskich kapeluszach, obładowanych wszelkiego rodzaju głupstewkami. Te rzeczy nie są nowoczesne, a tylko europejskie. Naprawdę nowoczesną rzeczą jest wolność ducha, a nie niewolnictwo smaku. Jest nią niezależność