Strona:Rabindranath Tagore - Nacjonalizm.djvu/44

myśli i czynu, a nie niedojrzałość pod opieką europejskich nauczycieli. Jest nią wiedza, a nie jej odwrócone zastosowanie w życiu, bezkrytyczne naśladownictwo naszych nauczycieli przyrody, którzy oddają się niemądrym przesądom, wzywając ich pomocy wszędzie tam, gdzie trzeba i nie trzeba.
 Życie, oparte wyłącznie na wiedzy, ma dla niektórych wdzięk, ponieważ podobne jest w swojej istocie do sportu: wydaje się na zewnątrz czemś poważnem, a w gruncie rzeczy jest tylko rozrywką. Kto udaje się na polowanie, musi starać się zapomnąć o uczuciu, bo jego celem jedynym jest łowienie i zabijanie. Chce on czuć, że jest silniejszym zwierzęciem, że jego metoda niszczenia jest dokładna i naukowa. To też życie trawione na wiedzy jest takiem powierzchownem życiem, poświęconem sportowi. Dąży sprytem i dokładnością do powodzenia, nie troszcząc się zupełnie o wyższą naturę człowieka. Lecz tych, którzy są na tyle nieokrzesani, ażeby sądzić, że człowiek nie jest niczem więcej, jak tylko myśliwym, a jego raj jest rajem dla sportowców i według tego urządzają swe życie, wyleczą czaszki i szkielety z tego szaleństwa.
 Nie chcę przez to wcale powiedzieć, że Japonja nie powinna się troszczyć o nowoczesną broń dla swojej obrony. Nie powinno to jednak nigdy przekraczać wymagań, jakie stawia instynkt samoobrony. Japonja powinna o tem pamiętać, że moc spoczywa nie w broni, lecz w człowieku, który tę broń dzierży; a jeżeli ktoś, gnany gorączką mocy, przykłada większą wagę do broni jak do duszy, to grozi mu większe niebezpieczeństwo, niż jego przyjaciołom.
 Łatwo jest zranić to, co żywotne; dlatego potrzebuje ono obrony; przyroda chroni życie osłonami, zbudowanemi z żywej materji. Dlatego urządzenia obronne idą w parze z rozwojem życia i opadają, gdy przychodzi na nie czas i giną w zapomnieniu. Prawdziwą ochroną człowieka są ideały, pozostające w żywym do niego stosunku i wzrastające wraz z życiem. Lecz ku jego nieszczęściu nie wszystkie osłony są żywotne, niektóre stworzone są z leniwej i martwej stali. Dlatego człowiek, używając ich, musi baczyć, by nim nie zawładnęły. Popełnia powolne samobójstwo, jeżeli jest tak dalece słaby, że chyli się, by przystosować się do swojej osłony, gdyż dusza jego kurczy się wówczas coraz bardziej. Jeżeli Japonja chce ominąć tę rafę, musi mocno