Strona:Rabindranath Tagore - Nacjonalizm.djvu/45

wierzyć w etyczne prawo życia oraz w to, że narody Zachodu wstąpiły na drogę samobójczą, przytłumiając swe człowieczeństwo olbrzymim ciężarem organizacji. Chcą one w ten sposób dojść do mocy, a innych poniżyć.
 Nie mogę tedy uwierzyć, jakoby coraz bardziej ujawniające się w Japonji naśladowanie Zachodu, przyczynić się mogło do jej wzmocnienia i do jej dalszego bytu. Obciąża ona i osłabia jej prawdziwą istotę, a czem dłużej będzie to czynić, tem głębiej to odczuje. Zwyczaje, które nowocześni Japończycy przyjmują już w dzieciństwie — zwyczaje życia zachodniego i obcej kultury — staną się dla nich kiedyś poważną przeszkodą dla zrozumienia swojej prawdziwej istoty. I wtedy, gdy dzieci japońskie zapomną o swojej przeszłości, gdy wstrzymają w biegu nurty potoku, płynącego z wyżyn swych dziejów, wtedy zabraknie im na przyszłość wody życia, co użyźniła ich kulturę pięknością i siłą.
 Lecz jeszcze groźniejsze do naśladowania zewnętrznych zjawisk zachodniej kultury jest dla Japonji zbytnie natężanie swych sił popędowych. Jej ideały społeczne zaczynają już ustępywać w walce z polityką i zaczyna się już objawiać chęć politycznego hazardu, przy którym ludzie kładą jako stawkę swoją własną duszę, byle tylko osiągnąć wygraną. Widzę ich motto, przejęte z nauk przyrodniczych: „Życie należy do tych, co umieją się najlepiej doń dostosować“; — widzę już wypisany wielkiemi głoskami nad bramą dziejów dzisiejszych nagłówek, co streszcza się w zdaniu: „Pamiętaj tylko o sobie i nie patrz na to, czy to, co się dzieje, dzieje się z krzywdą innych" — motto ślepca, który wierzy tylko w to, czego może się dotknąć, ponieważ nie widzi. Lecz ci, co mogą widzieć, są tak silnie związani z ludźmi, że skoro biją innych, czują spadanie razów na siebie. Największem odkryciem, jakie poczynił kiedykolwiek człowiek, jest odkrycie prawa moralnego, że tem bliższy jest człowiek prawdy, im lepiej poznaje siebie samego i odnajduje się w innych. Ta prawda posiada nietylko podniosłą wartość, lecz ujawnia się w każdej sferze życia. Ludy, co kultywują gorliwie etyczną ślepotę jako miłość ojczyzny, potoczą się w przepaść szybko i gwałtownie. W dawnych czasach cierpieliśmy pod napadami obcych najeźdźców; nie obeszło się nigdy bez okrucieństw i przelewu krwi, intryg zazdrości i chciwości. Nic