Strona:Rabindranath Tagore - Nacjonalizm.djvu/63

dla nas, gdybyśmy otrzymali zaraz te dary, o które prosimy. Zawsze mówiłem moim ziomkom, że powinni zjednoczyć się, nie jednak po to, by żebrać, lecz aby stwarzać podstawy dla ucieleśnienia naszego ducha samoofiary.
 Indyjski kongres stracił wnet cały wpływ, ponieważ lud przekonał się dowodnie, jak bezskuteczna jest połowiczność jego politycznych zamierzeń. Stronnictwo rozpadło się. Pojawili się radykali, którzy zarzucili dotychczasową metodę proszenia — najłatwiejszą metodę, o ile chodzi o pozbycie się odpowiedzialności wobec swego kraju — i wystąpili z hasłem zupełnej swobody działania. Ich ideały opierały się o historję Zachodu. Brak im było zrozumienia dla problematów, właściwych tylko Indjom. Przeoczyli zupełnie jasny fakt, że nasze społeczeństwo nie nadaje się do podjęcia współzawodnictwa z innemi ludami. Co stanie się z nami, jeżeli Anglicy będą musieli ustąpić z Indji? Staniemy się wówczas łupem innych narodów. Nasze społeczne bolączki przez to z pewnością nie zagoją się. Nasze cele są następujące: musimy zdobyć się wreszcie na zerwanie z obyczajami społecznemi i ideałami, które nam odbierają poważanie przed sobą i uzależniają nas od tych, którzy nami rządzą — z systemem kastowym i z ślepem, leniwem przyzwyczajeniem zdawania się na powagę tradycji, sprzeczną dzisiaj ze zdrowym rozsądkiem.
 Zwracam wam jeszcze raz uwagę na trudności, z jakiemi musiały walczyć Indje. Zadaniem ich było rozwiązanie na małą skalę problemu świata. Indje są zbyt rozprzestrzenione i mieszczą zbyt wielką ilość najrozmaitszych ras. Są jakby geograficznym magazynem, do którego wstawiono wiele krajów. Są skrajnem przeciwieństwem tego, czem jest Europa w rzeczywistości, a mianowicie jednym krajem rozpadającym się na wiele krajów. Przeto miała Europa podwójną korzyść przy swoim rozwoju: siłę wielkości i siłę jedności. Indje są natomiast z natury wielością, a z przypadku tylko jednością. Dlatego cierpiały zawsze pod luźnem zespoleniem wielkości i pod niemocą jedności. Prawdziwa jedność podobna jest do okrągłej kuli; toczy się ona bez wpływu z zewnątrz i z łatwością znosi swój ciężar; wielość natomiast jest rzeczą o znacznej ilości rogów i kantów, którą trzeba ciągnąć i pchać naprzód wielkim nakładem siły. Trzeba dodać jeszcze na usprawiedliwienie Indji, że