Strona:Ramacharaka - Nauka o oddechaniu.pdf/22

Porusza organy, pracuje, kiedy człowiek myśli, kiedy pracuje jego świadomość. Służy jako narzędzie wyższego „Ja“ człowieka dla jego znoszenia się z światem zewnętrznym. System ten możemy porównać z systemem telefonicznym, mózg zaś wyobraża centralną stację, a rdzeń przedłużony i wychodzącę od niego rozgałęzienia nerwów — przewody drutu.
 Mózg przedstawia wielką masę nerwowej tkanki; składa się on z trzech części: mózgu wielkiego, wypełniającego przednią, ciemieniową, średnią i tylną część czaszki; móżdżku czyli „małego mózgu“, rozłożonego w niższej, tylnej części czaszki i rdznia przedłużonego (Medulla oblongata), który przedstawia zgrubiały początek grzbietowego mózgu i leży na czele „małego mózgu“.
 Mózg wielki jest organem tej części naszego intellektu, która przejawia się w umysłowej czynności.
 Mózg mały kieruje ruchami i akcją woli. Rdzeń przedłużony stanowi górny zgrubiały koniec stosu pacierzowego, i od niego i od głównego mózgu rozchodzi się sieć nerwów, przechodzących w różne części głowy, a także w organy szczególnego znaczenia i dalej w niektóre organy, leżące w piersiowej i brzusznej okolicy, a także do organów oddechowych.
 Rdzeń pacierzowy wypełnia kanał, przechodzący wewnątrz kręgosłupa. Przedstawia on długą masę nerwowej tkanki, od której w każdym kręgu oddzielają się nerwy, wiążącę go ze wszystkiemi częściami ciała. Grzbietowy mózg tworzy jakby główny telefoniczny kabel, a nerwowe odgałęzienia to — pojedyńcze druty, z nim połączone.
 System sympatyczny składa się z podwójnego łańcucha ganglij — splotu — węzłów nerwów po stronach kręgosłupa i rozrzuconych węzłów nerwowych w głowie, karku, piersi i brzusznej okolicy. Węzły nerwów — to masa nerwowej tkanki, składającej się z komórek; są one złączone miedzy sobą nerwowemi nitkami.
 Nerwy motoryczne i odruchowe łączą je z systemem grzbietowo-mózgowym. Od węzłów owych oddzielają się niezliczone włókna nerwowe, rozchodzące się po całem ciele. W różnych okolicach nerwy owe krzyżują się, tworząc tak zwany „plexus“ — splot. System sympatyczny rządzi odruchowemi procesami, jak krążenie krwi, oddechanie i trawienie.
 Siłę, którą mózg wysyła do wszystkich części organizmu za pośrednictwem nerwów, nazywają na zachodzie „siłą nerwową“, jogowie zaś widzą w niej przejawienie „prany“. Charakter i szybkość jej ruchu zdradza pokrewieństwo z elektrycznością. Bez tej „nerwowej siły“ serce nie może pukać, krew nie może krążyć, płuca — oddechać, organy wogóle — działać, bez niej ca-