Strona:Ramacharaka - Religje Indyj.pdf/24

dawanane im przez przypadkowego czytelnika. Rozpowszechnienie kultu Kriszna-waisznawitów było bardzo wielkie; we współczesnych Indjach liczy setki setki tysięcy zwolenników, włączając niektóre najwybitniejsze osoby. Kult ten ma kilka podziałów. Główne z tych sekt są znane pod nazwami bhagawatów i pauha-ratrów. Bhagawad-Gita uchodzi za główne pismo święte przyjęte przez te szkoły, głównie zaś nauczanie jego odnosi się do kultu. Utożsamia on Krisznę z Wyższym Bytem i odpowiednio do tego termin „Kriszna“ wygłasza się bez porównania częściej od „Wisznu, ponieważ Kriszna uważany jest nietylko za awatara Wisznu, ale i za ulubioną nazwę Wyższego Bytu. Do Kriszny stosuje się także drugi ulubiony termin — „Chari“.
 Kriszna-waisznawici dzielą się na wiele drobnych gałęzi, odpowiednio do czci, okazywanej dla różnych szczegółów w naukach kilku wielkich nauczycieli, którzy od czasu do czasu się pojawiali. Wśród tych szkół, założonych przez różnych nauczycieli, znajdujemy wyznawców następujących wielkich nauczycieli: Szankaraczaria, założyciel adwajtyjskiej szkoły Wedanty; Remanugi, twórca wiszisztadwajtyjskiej szkoły Wedanty; Wallabaczaria, wyznawca Ramanugi, ustanowił nauki Puszti-Marcha; Ramananda; Nimbark; Madwa, założyciel dualistycznej adwajtyskiej szkoły Wedanty i w końcu, Czajlania, wielki nauczyciel Kriszna-Waisznawitów. Wszystkie te szkoły i ich założyciele byli opisani w przeszłym odczycie.
 Zrobimy atoli wyjątek dla szkoły Czajtanii, ponieważ wpływ jego był nadzwyczaj silny w kulcie Kriszna-Waisznawitów; istnieją nawet szkoły, uważające, że Czajtania był sam późniejszem wcieleniem Wisznu lub Kriszny. Nauczania Czajtanji wywierały wielki wpływ na cały kult Kriszna-Waisznawitów, ponieważ nadawał on wielkie znaczenie nauce o Bhakti czyli „miłości“. W rezultacie cała szkoła odznaczała się raczej starannem opracowaniem pojęcia o „miłości dla Boga“, niż filozoficznemi nauczaniami. Zwolennicy Czatanji wystawiają Rahdi, małżonkę Kriszny, widząc w niej pierwiastek miłości, pochodzący od Kriszny.
 Ni emało reformatorskich ruchów wytworzyły różne szkoły Kriszna-Waisznawitów, przyczem niektórzy reformatorowie zaprowadzili swoich zwolenników daleko za pierwotne granice kultu, ponieważ jedni dążą do skrajnego liberalnego eklektyzmu, inni zaś do bardzo ciasnej formy deizmu, mającej mało wspólnego z sezrszym panteistycznym poglądem. Inne znowu szkoły odznaczają się wysokim rozwojem moralności i obrzędowości, a jeszcze inne zeszły do bardzo niskich postaci kultu, często mało odróżniających się od starożytnego fallicznego kultu; pierwiastek „miłości“ widzieli w haniebnych formach rozpusty. Faktów owych nie należy wysuwać jako zarzut przeciw całemu kultowi, ponieważ podobne dążenia czasów upadku zauważyliśmy prawie we wszystkich religjach w jakimkolwiekbądź okresie ich rozwoju, i wyobrażają raczej odchylenia od czystej religji, niż jej rozwój.
 Niektóre z licznych szkół Kriszna-Waisznawitów tem się odznaczają, że opierają się na czci dla „dziecięcia Kriszny“ z odpowiedniem uwielbie-