Strona:Ramacharaka - Religje Indyj.pdf/25

niem dla „Świętej Dziewicy“. Tem samem odchylają się od najstarszych szkół i wykazują ciekawe pokrewieństwo z pewnemi formami obrzędów i czci rzymskokatolickiego kościoła Indjom jakgdyby sądzone było ujawnić wszystkie możliwe formo religijnych obrzędów i kultów — i znaleźć sobie równolegle w religjach wszystkich krajów, — jednakowoż zawsze je wyprzedzając.
 Jako naprzykład wytworzenia teologji, które przejawiły niektóre z tych szkół i kultów, zwracamy waszą uwagę na przedmiot teologicznego sporu, szalejącego w przeciągu stuleci między dwoma szkołami kultu ramat-waisznawitów. Północna szkoła Indyj, znana pod nazwą Wadahali, przeciwstawia się południowej szkole Tenhale. Południowa szkoła uważa, że Pan zbawia grzeszną duszę tak jak kot, który chwyta kocięta i unosi je do bezpiecznego schronienia. Północna szkoła twierdzi, że Pan zbawia duszę grzeszną tak jak małpa, namawiająca dzieci do objęcia jej, aby je mogła unieść. Pierwsza szkoła uważa, że sprawa zbawienia spoczywa zupełnie w rękach Pana, który jak kot, chwyta i ocala grzesznika. Ostatnia zaś twierdzi, że Pan zbawia na podobieństwo małpy, namawiającej dzieci, aby dążyły do zbawienia i zbawiającej je przy pomocy ich miłości, wiary i indywidualnego wysiłku. Taki punkt sporny, oczywiście, jest możliwy nietylko w hinduskich, ale i we wszystkich innych religjach i wykazuje poziom religijnych roztrząsań, stosowanych w hinduskich szkołach, a także skłonność hindusów ilustrowania swoich nauk przy pomocy przypowieści, wktórych przytaczają się jaskrawe dla europejskich umysłów przykłady z życia zwierząt.
 Na wizerunkach Kriszna zwykle jest wyobrażony w postaci grającego na flecie, a żona jego Rahdi często stoi w tyle i obejmuje go. Waisznawici często znaczą sobie twarz dwoma prostopadłemi kreskami, jako znak ich kultu. Cenią wysoko wyobrażenia rośliny tulsy i kamień salagram, zwyczajny biały kamień polny.
 Można przyjąć za regułę, że większość hindusów, przyłączających się do nauk Wedanty, skłania się do jakiejkolwiek postaci kultu waisznawitów, i wielu sławnych nauczycieli Wedanty, jak już wspomnieliśmy mimochodem, było nauczycielami i założycielami szkół waisznawitów.
 W przeszłym odczycie zwróciliśmy uwagę czytelnika na powstanie Sziwy z wcześniejszych pojęć o nim, jako Rudry, Boga rozkładu. Wskazywaliśmy, że pojęcie to rozwinęło się przed uznaniem go za trzeci pierwiastek hinduskiej Trójcy z dodaniem do niego przymiotów boga przemiany i rozmnażania narówni z pierwotną cechą niszczycielskiego pierwiastka. Wkońcu, pojęcie Sziwy podniosło się do pojęcia o Absolutnym Wyższym Bycie, ale tylko w oczach jego gorących wyznawców, szaiwitów. Uroszczenie takie zwalczają waisznawici, zatrzymujący tę wyższą właściwość dla własnego swojego bóstwa, Wisznu. A dla szaiwitów, Brahma i Wisznu to tylko emanacje Sziwy, czyli wyżsi pośrednicy, demiurgowie, pochodzący od Sziwy i pomagający mu w jego światowej pracy.
 Kulty Wiszny i Sziwy bardzo się odróżniają od siebie, gdyż bóg wielbicieli Wiszny w swoich awatarach, o których mówiliśmy, pojawia się