Strona:Ramacharaka - Religje Indyj.pdf/26

w postaci człowieka. Wisznuici twierdzą, że w sprawach kultu, Wisznu tą drogą zbliża się do nich — że zamiast abstrakcyjnej istoty przedstawia dla nich żywą, ludzką istotę, należącą do ludzkiej natury i przez to lepiej pojmującą innych ludzi. Dla ramat — waisznawitów, wcielenie Wisznu w osobie Ramy jestto wielki pełen godności wódz, nauczyciel i kierownik, odznaczający się wysoką moralnością i dający piękny przykład sprawiedliwego życia. On „wielki wzór“, jak go nazywają. A Kriszna — waisznawici uważają Krisznę jako zbawcę ludzkości, wmawiającego miłość i namiętne oddanie się do takiego stopnia, jakie jest nie do pomyślenia w kulcie abstrakcyjnego bóstwa. Mamy tutaj pewien odcień poufnego osobistego zbliżenia się, przypominający chrześcijańską miłość dla Mistrza, która jest poufniejszą od miłości dla Jehowy, Ojca Trójcy, czczonego raczej z przerażeniem, pokutą i strachem, niż z miłością czystą, jaką żywią dla drugiej osoby, Syna. W istocie jakkolwiek wyda się to dziwnem dla europejskich umysłów, wielu prostodusznych hindusów modli się do Kriszny, awatara, by wstawił się za nimi przed Kriszną — Wyższym Absolutnym Bytem. Kiedy misjonarze zaś wytykają im niedorzeczność i łatwowierność takiej modlitwy, odpowiadają, że nie jest ona bardziej niedorzeczna od nauki misjonarzy o tem, że modlić się do Boga potrzeba przez pośrednika, czyli Chrystusa, „z pomocą Pana naszego, Jezusa Chrystusa“, czyli „gwoli Chrystusa“, chociaż Chrystus jest równy z Ojcem i utożsamia się z Nim.
 Wyznawcy Sziwy, nie zbliżają się tak do swojego bóstwa, ponieważ Sziwa nie przeszedł żadnych wcieleń, czyli awatarów. Wyznawcy Sziwy muszą zbliżać się do niego bezpośrednio. Pomimo to wśród szaiwitów można widzieć niewątpliwą namiętność kultu i ubóstwiania, mało co ustępującą wielu waisznawitom.
 W pojęciu Sziwy jest zawarty paradoks, trudno zrozumiały dla europejskich umysłów, nawet przy dokładnem zbadaniu. Istnieją dwa odmienne rodzaje Sziwy, dwa odrębne sposoby pojmowania go. Jednemu z nich okazuje się cześć przez różne sekty wspólnego kultu. Podaje to powód do powstania paradoksalnej osobliwości szaiwitów, podkreślonej przez wszystkich europejskich pisarzy, badających kult Sziwy. W tej formie kulty przedstawione są jak najwyższe, tak i najniższe pierwiastki i wyznawcy sekty liczą w swoich szeregach wielu najmędrszych filozofów Indyj, narówni z najbardziej upośledzonymi dzikimi i ciemnymi przedstawicielami różnych hinduskich narodowości i plemion. Dążenie szaiwitów zniesienia różnicy kast przywabiło wielu narodu z niższych kast do pewnych niższych sekt szaiwitów.
 W rzeczywistości istnieją dwa Sziwy — w tem znaczeniu, że chociaż według imienia Sziwy jest tylko jeden, wyznawcy jego w istocie uznają dwie jego postacie. Pierwsza postać, czyli pojęcie o nim, pochodzi od legendarnego Sziwy starożytnych hindusów, gdzie jest wyobrażony jako srogi, mściwy, wojowniczy, zły bóg, pełen niszczycielskich skonności — Rudra starożytnych narodów. Obraz ten przyciąga do niego grube, nie-