Indje były zawsze krajem religij. Z jej źródeł biorą początek wszystkie owe strumienie, które rozlewały się potem po innych odległych krajach i otrzymały tam nowe nazwy. Zapomniano zaś o ich ojczyźnie tak gruntownie, że zaprzeczają nawet związku tych nowych prądów z staremi, nieznanemi obecnie, ich źródłami. Współczesne badanie religij doprowadziło do zbadania i tych wielkich religijnych nauk i wykazało, że omal nie wszystkie istniejące, ważniejsze religijne idee zrodziły się w świadomości hindusów wstecz wiele wieków. I nawet wtedy, kiedy ten lub inny potok religijnej myśli wydaje się jakby niespodziewanie wyrwany z wnętrza ziemi i dlatego niepodobny do innnych prądów, nawet wtedy ścisłe badanie doprowadzi do tego miejsca, gdzie hinduska rzeka ukryła się w podziemnem korycie, a potem wyszła niespostrzeżenie znów na światło i płynie teraz w nowy mkraju pod nową nazwą.
Różne filozoficzne systemy, z których główniejsze występują w postaci sześciu wielkich systemów Indyj, zbudowane są na jedynej podstawowej filozoficznej idei, z którą już się zaznajomiliśmy. Sześć filozoficznych systemów, z ich podziałami, przenikają we wszystkie formy religij w Indjach, wyróżniając tę lub inną z nich; niektóre zaś z systemów zdradzają eklektyczny charakter i czerpią pokrewne sobie idee z tej lub innej religijnej szkoły; wszystkie owe systemy, trzeba rozważać, jednakże tylko jako tłomaczenie jednego zasadniczego systemu. Widzicie więc tutaj dziwną jedność między hinduską filozofją religją i myśleniem, — jedność, którą można wyjaśnić tylko, uznając ich pochodzenie z jednego i tego samego korzenia, w obecności jedynej podstawowej jednoczącej ich zasady. Praca hinduskich nauczycieli w różnych okresach była w najwyższym stopniu doskonała. Nie zważając na kolejne niezliczone rozczłonkowania i podziały pierwotnych doktryn, teorje starożytnych nauczycieli przeżyły pięćdziesiąt stuleci, służąc za ogólną podstawę, ogólny fundament, zawierający w sobie zasadnicze elementy każdej filozofji.
Hinduskie myślenie skłaniało się zawsze do tego, że prawda nie obawia się ani badania, ani sporów ani krytyki. Dlatego ludzie przekazujący
