Strona:Ramacharaka - Religje Indyj.pdf/8

ani osobnego symbolu wiary, ani centralnego duchownego autorytetu. Powszechną religję hindusów nazywają „Aria-Dharma“ czyli „system aryjczyków“, czyli Sanatana-Dharma“, co znaczy — wierny system. Termin „Sanatana“ służy za ogólną nazwę dla całego systemu.
 Sanatana wyróżnia się wielką tolerancją i szerokością poglądów. Pod jej dachem zamieszkuje niezliczona ilość sprzecznych sobie sekt, spełniających w jej świątyniach swoje obrzędy. Istotnie, nierzadko można widzieć, jak wyznawcy tuzina i więcej sekt modlą się w jednej i tej samej świątyni, lub w jakimkolwiek innem świętem miejscu. Uczucie, cechujące wszystkich hindusów, na tem się opiera, że wszyscy oni czczą jedną i tę samą. Nieskończoną realność, przejawioną w jakiejkolwiek formie lub symbolu, i na mocy powszechnego tego uczucia wśród hindusów niemą tych strasznych religijnych sporów, jakie, z ubolewaniem, śledzimy w innych krajach Wschodu i Zachodu. W Indjach człowiek, wyznający Wedy jako źródło boskiej Prawdy i nie zwalczający podstawowych religijnych zasad, przyjmowany jest wszędzie, jak współbrat wiary. Mimo to, buddystów i „dżainów“, chociaż i nie prześladują, uważają jednakże za obcych jedynej wierze, mahometanin jest dla hindusów „obcy wierze“, a chreścijanin przychylnie usposobiony (w wypadku, jeżeli, istotnie jest takowy) wyznawca „nie naukowej wiary“, powstałej na zasadzie pierwotnego czystego nauczania Jezusa Chrystusa, dla osobowości którego każdy wykształcony hindus żywi głębokie poważanie, uważając Go za wielkiego duchowego Nauczyciela i, „oświeconą duszę“. Uznając także i Buddę za Awatarę — bóstwo, hindusi patrzą z smutkiem na sam buddyzm, uważając go w dzisiejszym stanie za zwyrodniały. w porównaniu z oryginalnem nauczaniem Gautamy. Do żydowskiej wiary hindusi odnoszą sic z szacunkiem, ale przyznają, że religijne idee żydów mają mało wspólnego z ich wierzeniem, dzięki tej ciasnocie poglądu, zgodnie z którym Jehowa jest bóstwem tylko „wybranego narodu“, bóstwem rasy, a nie światowem, powszechnem bóstwem. Persowie, wyznawcy nauki Zoorastra, — czciciele Ognia, i w religinym stosunku mają mało wspólnego z hindusami.
 Z prawdziwym zajęciem bada się podług najstarszych pamiętników piśmiennictwa powstanie i rozwój Sanatanu, czyli „Wiecznej Religji“ Nauka dawnych Wed zdradza szczególny dwoisty charakter. Spokrewnią się z monizmem i politeizmem. Pierwszy wyraża się w wierze, że istnieje tylko Wszechjedyne w wszystkiem; drugi zaś jest jakby zewnętrzną formą panteistycznego nauczania, dopuszczającego ubóstwianie widzialnego świata w niezliczonych jego uosobieniach i wielobóstwie. Jednocześnie z nauką o Jedynem, opromieniającem i zapładniającem wszystko, istnieje jeszcze obszerna mitologja z jej bogami, uosabiającymi siły przyrody, i innemi niewidzialnemi istotami, co wskazuje na określony stopień w religijnym rozwoju rasy. Uważny badacz hinduskiej religji wywnioskuje, że wewnętrzne, monistyczne nauczanie, odziedziczone przez aryjską rasę od poprzedzającej, która stworzyła jej cywilizację, jest zasługą niewielu i że większość i do obecnej chwili nie jest jeszcze przygotowana do przyjęcia tego poglądu. Ale chociaż narodowe masy czczą nadal siły przyrody