skarbca katedralnego i biblioteki, tudzież spisać dary niedawno kościołowi złożone[1]. Skarbiec był już zasobny i bogaty w złote i srebrne krzyże, kielichy, ampułki i cenne szaty kościelne, a biblioteka liczyła 47 dzieł z różnej dziedziny nauk, a zacząwszy od pewnego rodzaju encyklopedyi ówczesnej (Libri etymologiarum Izydora biskupa z Sewilli z końca VI wieku) stały w księgozbiorze i księgi kościelne i dzieła teologiczne obok klasyków łacińskich, gramatyki i zbiorów prawniczych.
Od Maura następstwo biskupów krakowskich jest już na podstawie źródeł ustalone i daty pewniejsze i coraz więcej płynie wiadomości o ich życiu i działaniu, bo nowe i ważne przybywa źródło — dokumenty współczesne[2].
Pierwszą wiarygodną wzmiankę o istnieniu kapituły krakowskiej spotykamy dość późno, dopiero ku końcowi wieku XI i dotyczy ona właśnie fundacyi na rzecz kapituły. Zapisują bowiem roczniki jedne pod. r. 1095 lub 1098 inne pod r. 1138 i 1139, że wedle jednych Władysław Herman, wedle innych Bolesław Krzywousty fundując katedrę św. Wacława, ufundował zarazem prebendy kapitulne ustanawiając 20 kanonii. Za rocznikami powtórzyła wiadomość tę i kronika wielkopolska, przypisując fundacyę Władysławowi Hermanowi z dodatkiem, że 24 prebend zostało wówczas ustanowionych[3], przyczem autor kroniki powodował się widocznie stanem rzeczy, jaki za jego czasów istniał. Co do samej fundacyi katedry chodziło niewątpliwie o rozpoczęcie nowej budowy katedry murowanej romańskiej; budowa ta przeciągała się czas dłuższy, może pożar Krakowa w r. 1125[4] przeszkodził jej również, tak, że dopiero biskup Robert w r. 1143[5] mógł konsekrować świątynię. Na podstawie odpowiedniej krytyki źródłowej możemy stwierdzić, że rozpoczęcie budowy, a więc początek fundacyi pochodzi od Władysława Hermana, za czasów biskupa krakowskiego Lamberta. Może on udawał się właśnie po to do arcybiskupa kolońskiego, aby sprowadzić do Krakowa fachowych budowniczych, którzyby w sposób umiejętny
- ↑ W drugim z wyżej wspomnianych inwentarzy skarbca katedralnego zapisano „Anno dominicae incarnationis MCX defuncto reuerentissimo praesule Balduino, suceessit in locum eius venerabilis pontifex Maurus. Cui complacuit ut ecclesiasticae res inscriptae haberentur”. Mon. Pol. I str. 377.
- ↑ Dokumenty te również dają podstawę do odtworzenia dotacyi majątkowej biskupstwa, dla wieku XI jednak trudno się na nich oprzeć w zupełności, bo nie można polegać wyłącznie na wstecznem wnioskowaniu.
- ↑ C. 16. Mon. Pol. II str. 493. Że fundacya pochodzi już od Władysława Hermana a nie Bolesława Krzywoustego wykazał Wojciechowski w pracy O Rocznikach l. c. str. 223 i następne.
- ↑ Rocznik kapitulny krak. „pod r. 1125, Cracov combustum est”. Mon. Pol. II, str. 797.
- ↑ Rocznik Traski i krakowski pod r. 1142 i 1143. Mon. Pol. II, str. 833.
