Strona:Rozprawa o przyczynach ciemnoty niektórych osób duchownych stanu niższego i o ciemnocie ludu wieyskiego.djvu/40

i sprzęty rolnicze, iest podobny nakształt sługi czyniącego z Panem umowę. Bierze na siebie powinność robić Panu dzień lub dwa lub trzy dni w tygodniu według ilosci gruntu, ktory ma zasiewać. Dni te przyrzeczone Panu są iego obowiązkiem, z ktorego wyłamac się niemoże bez kary i znaglenia do powinnosci. Ale odrobiwszy dni należące Panu służba iego ustaie, i odzyskuie swą zupełną wolność. Nikt niema prawa naglić go do roboty cheba za samowolnym iego zezwoleniem, dobrowolną ugodą o ilość zapłaty, iakiey na owczas żądać ma prawo.
 Z tym wszystkiem weszło w zwyczay nieprawy, iz po odbytey Pańszczyznie, znaglony iest gwałtem wiesniak do roboty Panu częstokroć nawet przez resztę dni tygodnia za narzucone kilka groszy, ktore mu Pan według woli swoiey wyznaczył; a tak niemaiąc dosyć czasu, aby ukonczył swą domową robotę, niszczeie na maiątku, opuscza ręce, mniey ceni swą własność, traci przemysł nie mogąc go użyć według woli własney, i całą korzyść swey pracy Panu tylko poswięca.
 Otoż pierwsza przyczyna zgłupia-