oskarżyciela występowali, i że władza ich tylko do chłopów i „gołoty” się ograniczała. Że nadto objeżdżając ziemię domagali się od włościan utrzymania, świadczy wyżéj powołany przywilej Kaźmierza Jagiellończyka z r. 1464 dla klasztoru na Łysej Górze wydany, w którym król na skargę opata „quod ministeriales alias oprawcze in terris constituti villas ipsorum visitant, ab eisdem et eorum cmetonibus et incolis stationes et procurationes expetunt, eosque ad gravamen non modicum ad inquirendos frequenter causas irracionabiles ad castra.. citant et fatigari procurant”, surowo zabrania tymże oprawcom „quatenus prefatum abbatem.. et conventus... eiusque cmetones, homines... incolas et... subditos visitare, iudicare, citare, et procurationes extorquere nulla racione presumatis,.... si qui vero cmethones et subditi abbatis.... videbantur esse infames aut in aliquo vicio criminali suspecti, ipsos et aliquem totaliter de aliquo crimine infamatum, procuratori et tenutario bonorum eorundem denuncietis et accusetis puniendum”[1]. Jak więc z tego widzimy, posiadali oprawcy, chociaż jako woźni grodu w r. 1464 zupełną swą dawną władzę policyjną. Ostatni raz spotykamy wzmiankę w aktach grodzkich Krakowskich o oprawcy w r. 1481[2], i od tego czasu urzędnik tego rodzaju znika zupełnie, a nazwisko jego polskie idzie w pogardę. Zasada jednak, na jakiej się ten urząd opierał, zasada dochodzenia z urzędu przestępstw prywatnych, lecz niebezpiecznych dla porządku publicznego, przetrwała oprawców, w XVI wieku bowiem spotykamy w sądzie grodzkim tak zwanego instygatora „officii castrensis”, który występuje w sprawach o podobne przestępstwa jako oskarżyciel z urzędu, jakkolwiek często naraża się na zarzut strony przeciwnéj[3], że nie jest właściwym
- ↑ C. D. Pol. III, r. 1464. (
miejsce przypisu niepewne, brak w podstawie wydania.)
- ↑ Insc. Castr. Crac. XXX, p. 510: „si istum legavit vel taxavit hoc iusticiarius fecit alias oprawcza.
- ↑ Acta Criminalia Officii Castr. r. 1599—1617. Sex. II.
et ibidem iusticiarius debet descendere et videre ius ibidem in hereditate S.
