Strona:Rus Jarema Kusztelan - Rodowód spółek ludowych.pdf/21

Pomocy Naukowej oddało społeczeństwu znakomite usługi, przysposobiło narodowi polskiemu przewodników narodowych, wychowało całe legjony pracowników zawodowych, lekarzy, prawników, przemysłowców, rzemieślników, agronomów. Jednakże zasługa jego nie ogranicza się tylko do tych bezpośrednio osiągniętych wyników. Znaczenie Towarzystwa Pomocy Naukowej polega niemniej na tem, że organizacja i jego zasady, stanowiły pierwowzór wszystkich następnie powstałych naszych wielkich instytucyj i organizacyj gospodarczych i społecznych. Przed powstaniem Pomocy Naukowej znaliśmy tylko zwykłe oderwane stowarzyszenia i konspiracje. Dopiero Marcinkowski w swem Towarzystwie Pomocy dał przykład wytworzenia organizacji, obejmującej całość kraju naszego. Towarzystwo Pomocy Naukowej nauczyło społeczeństwo, jak należy organizować stowarzyszenia i łączyć je w jedną całość i wykazało sposoby, za pomocą których łączność poszczególnych stowarzyszeń należy utrzymać i potęgować. Na wzór Towarzystwa Pomocy Naukowej do naszych instytucyj zostały wprowadzone pierwiastki organizacyjne, stanowiące główną podstawę naszego systemu gospodarczego. Tym sposobem Towarzystwo Pomocy Naukowej służyło nietylko bezpośrednio oświacie i wychowaniu, ale było szkołą i uczelnią, w której społeczeństwo uczyło się zasad właściwego organizowania