164 Trudniej o chleb, niż o zęby.
165 Trzeba chleba i nieba. — Lom. 32; Cinć. 37.
Odm. Trzeba chleba, trzeba nieba.
166 Tu chleb, a podle obwarzanki pieką.
167 U niego chleb a chleb, kasza a kasza.
Sknera; zawsze jedno i toż samo jada; żałuje sobie lepszego.
168 W chlebie plewiane ośći zgłodniałych nie kolą.
169 W czyim chlebie smakujemy, temu i pochlebujemy. — Bar. Lut.
170 W jednej ręce chleb, a w drugiej kamień trzyma. — Ryś. cnt. 17; Czel. 537; Mas. 305.
171 W nowinę mu biały chleb. — Ryś. cnt. 17.
Biednie, skromnie żyje, rzadko kiedy blaty chleb jada.
172 W pole po chleb, do lasu po drzewo.
173 Wszędzie chleb pieką.
Nie przepadnę, nie zginę z głodu.
174 Wszędzie jest chleb o dwóch skórkach. — Żup. 11.
Wszędzi chléb o dwóch skórkach. Cinć. 39.
175 Wszystko dobrze, póki chleb w torbie; jak chleb z torby wyjem, to torbę kijem.
176 Za chlebem ludzie idą.
Przypowieść niesie: ludzie za chlebem idą. Mlodź. Kaz. IV. Wszystko za chlebem idzie, gdzie hojnie częstują. Apol.
177 Zażywszy na wieczór chleba, stać abo chodzić potrzeba. — Flor. 134; Mon. Gr. 429.
178 Zjedzony chleb bardzo ciężko odrabiać. — Lom. 36.
Zjadłi chléb sę cężko zarábiá. Cen. Kasz. 3.
179 Złemu wrogowi chleba i soli.
Chluba.
1 Chluby za dukat, roboty za grosz. — Now. 9.
2 Co po chlubie, kiedy biéda skubie. — Cinć. 8.
Chlubić się.
Tylko mowę gubi, kto się darmo chlubi.
Tylko mowę gubi, co się darmo chlubi. Żarty.
Chłodno.
Chłodno, głodno i do domu daleko.—Przyb. rkp.
Chłodno, głodno a do domu daleko. Kolb. VIII. 250.
Chłop. Chłopski.
1 Bij chłopa do siódmej skóry.
Co się zmieści, kijem u chłopa wszystko wskórasz.
2 Byle chłop, byle czop, byle czapczyskiem śmierdział.
Byle kto, aby był mąż.
3 Chciwa owca na sól, a chłop na swobodę.
4 Chłopa grzeją piersi, a żyda pięty.
Chłop chodzi często z odsłoniętemi piersiami, a żyd w dziurawym obuwiu.
5 Chłopa korcem nie mierzą.
Ob. N. 95.
6 Chłopa łakomego, woru dziurawego, gościa bezwstydnego nigdy nie nasycisz. — Zabcz. Pol. II. 15; Wójc. Przyp. 82.
7 Chłopa na korce, a rozumu na lata nie mierzą.
8 Chłopa na pana nie godzi się wsadzać. — Ryś. cnt. 2; Czel. 589.
Nie godzi się (nie trzeba) chłopa na pana wsadzać. Ern. 1056.
9 Chłop bogaty, jak byk rogaty. — Wurzb. 205; Mas. 36.
Zuchwały, wyzywający.
10 Chłop chce szlachcicem, szlachcic chce być królem. — Pot. Syl.
Każdy dąży wyżej, chce się mieć lepiej.
11 Chłop chodzi w sukni, a baba w galatach. — Cinć. 6.
T. j, żona mężowi rozkazuje. Galaty = spodnie, gacie.
12 Chłop ci robi silnie, jak go dojrzysz pilnie.
13 Chłop, co musi, rad uczyni. — Czel. 327; Mas. 37.
14 Chłop dobry w załebku, godny w nauce, przyjaciel w uczynku — ma się zaraz popisać. — Zabcz. Et. 21; Wójc. Przyp. 129.
Załebek = branie się za łby, bijatyka, pojedynek.
15 Chłop do cepów, baba do kądzieli.
Dawno ludzie powiedzieli: chłop do cepów, baba do kądzieli. Kolb. VIII. 252.
16 Chłop duży nie robotny, ubogi nie leniwy, majętny niedbały — jeden zysk mają. — Wójc. Przyp. 85.
17 Chłop głupi między dworzany, jako wilk między brytany. — Wójc. Przyp. 91.
18 Chłopie stul pysk, a do cepów. — Flor. 192.
19 Chłopi na wsi, a żacy w szkole, odmianie przełożonych bardzo radzi. — Ryś. cnt. 2; Czel. 328; Wójc. Obr. I. 138.
. . . . bardzo radzi, co im bardzo wadzi. Wójc. Przyp. 4.
20 Chłop jak dąb. — Wójc. Zar. II. 240; Kolb. VIII. 250.
Odm. Chłop jak dąb, a rozum jak żołądź. § Chłop jako dąb. Budn. Ap.
21 Chłop jak drąg. — Trotz, p. w. Drąg; Petr. 175.
22 Chłop jak dudy. — Trotz, p. w. Dudy.
T. j. zrobisz z nim co chcesz, bez własnego sądu, zdania.
23 Chłop, jak grochowá ocipka. — Mát. rkp
Ocipka = wiązka.
24 Chłop jak muca. — Cen. Kasz. 13.
Muca = czapka.
