98 O krótkich kazaniach, a o długich kiełbasach chłopi wiele trzymają. — Flor. 67.
Odm. Dobre krótkie kazanie, a długie kiełbasy.
99 Pan drze chłopa jako skopa, a djabeł pana jak barana. — Jabł. Ez; Trotz, p. w. Chłop.
100 Pańska cholewa więcej znaczy, niż chłopskie buty.
101 Pańskie słowo więcej znaczy, niż chłopskie pieniądze. — Feder. rkp.
102 Pchaj chłopa pod łóżko, zawsze nogi sterczą.
T. j. chłop swej natury, swych nałogów ukryć nie potrafi.
103 Poznać chłopa, choć panem zostanie. — Dykc. I. 84.
104 Skądeś ty chłopie? „Z tej wsi co nad wodą wisi.” A czapka skąd? „I czapka stamtąd dobrodzieju.”
Tak odpowiadają zazwyczaj chłopi zuchwali a dumni, niechcący przed byle kim czapki uchylić.
105 Szkoda chłopu świeżego jaja, bo mu zdrowsze twarde.
Dawna przypowieść: szkoda chłopu.... Sak. Probl.
106 Szkoda mu i strawy, kiedy chłop plugawy. — Fac.
107 Szlachcic bez chłopa, jak bez dwóch złotych kopa.
Dawna przypowieść: szlachcic bez.... Mał. rkp.
108 Tego chłop nie lubi, czego niema.
109 To je całą gębą chłop. — Cen. Kasz. 16.
Niepojętny, nieokrzesany, grundal.
110 Więcej się chłop tego boi, co bezpiecznie w kroku stoi. — Ryś. cnt. 17.
T. j. tego, który kroku nie ustąpi, który śmiało się broni, czoło stawia, placu nie ustąpi.
111 Za jakim takim płotem ciszej, za jakim takim chłopem, to lepiej.
W mężu zawsze jest podpora, obrona.
112 Za jednego chłopa będzie innych (insych) kopa. — Cinć. W. 312; Feder. II. 352.
113 Za się chłopie, bo ja w szalopie.
Daleko tobie do mnie, nie równyś mi, nie zalecaj się.
114 Zawsze chłopska góra, choć na nim tylko skóra. — Kolb. XVII. 178.
Odm. Na chłopie ledwie kości a skóra, a jego góra. — Chociaż chłopa jeno skóra, to musi być jego góra.
Chłop mimo ucisku zawsze swego dopnie, na swym postawi.
115 Zawsze dla nas chłopków biéda: musim karmić pana, księdza, żyda.
116 Z chłopem nigdy nie dźwigaj.
117 Zjedli chłopa wilcy, zostawili buty. — Kolb. XX. 290.
118 Zły chłop od żony. — Ryś. cnt. 18; Czel. 391.
Linde (p. w. Chłop) objaśnia: nie dogadza żonie.
119 Zrób chłopa królem, to on na sobie kobiałkę powiesi.
Nie zapomni swego pochodzenia, zwyczajów swoich.
120 Żeby chłop był jak wrona, zawsze żonie obrona.
Chłopczyk ob. Chłopiec.
Chłopek ob. Chłop.
Chłopiec.
1 Chłopiec jak lalka.
2 Chłopiec jak szklanka, a buzi daje jak cielę.
3 Chłopiec za pługiem chodzi, dziewczyna się rodzi — zań wydać się godzi. — Lom. 6.
4 Do usług chłopczyka, do jazdy kucyka, do straży mopsika — trzymać nie warto. — Grab. Star. I. 387
5 Kto chowa chłopczyka, konika, mopsika, nie będzie miał pożytku nika(j). — Kolb. VIII. 257.
6 Miał się chłopiec urodzić, ale kur zapiał i urodziła się dziewczyna.
O kobiecie z męskim usposobieniem, temperamentem.
7 Młody chłopiec i gorąca woda zawsze się zda.
8 Z chłopca wyrósł, a do chłopa nie dorósł.
Chłopię.
1 Chłopię rychłe w usłyszeniu, czerstwe w ruszeniu, pamiętne w rozkazaniu — ma się pokazać. — Gospod. 28; Wójc. Przyp. 38.
2 Chłopięta nigdy nie urostą. — Ryś. cnt. 2; Knap. 63.
Bo gdy urosną, to przestaną być chłopiętami.
3 Chłopiętom do sadu, białogłowie do tajemnic, kosterze do pieniędzy — nie powierzaj kluczy. — Zabcz. Pol. II. 13; Wójc. Przyp. 82.
Chłód.
Przy chłodzie i głodzie odechce się i wojewodzie.
Chmiel.
1 Chmiel, jak tyki niema, ściele się po ziemi. — Wójc. Zar. II. 339; Żup. 6.
Rośnie chmiel prędko, ale bez tyki zaraz na dół padnie. Odm. Chmiel, jeśli tyczki niema, ściele się po ziemi. Pot. Jow. Chmiel bez tyczyny po ziemi się tarza. Głos.
2 Chmielu narobić.
Pogmatwać, poplątać.
3 Dobrze chmielowi, gdy się tyki trzyma. — Czel. 292; Wójc. Zar. II. 339; Żup. 6.
Sunie się ku górze i bluszcz i poziemny chmiel, gdy mu tyczkę podstawią. Bielic. Św. Dobrze chmielowi, gdy się trzyma tyki. Odm.
