23 Łatwo chorego cieszyć. — Dąbr. 8.
Łacno cieszyć chorego, gdyśmy zdrowi sami. J. Kochan. Koch.
24 Nawiedzić chorego, sto dni odpustu. — Żup. 29.
25 Nie doktora pytaj, chorego pytaj, gdzie go boli. — Ryś. cnt. 12; Czel. 299; Żup. 29.
26 Nie każdy chory, co stęka.
27 Tylko to chorego pytają, jeśli chce. — Ryś. cnt. 17.
Chować. Chować się.
1 Chować co od wielkiego dzwonu.
„Pochodzi od sławnego i od największego w całej Polsce dzwonu, zwanego Zygmuntem, który się na wieży w katedrze krakowskiej znajduje. Przybrał on imię fundatora swego, Zygmunta I i nosi na sobie rok 1520. Dzwonią w niego tylko w czasie znakomitych uroczystości.” Wójc. Prz. I. 170; Wurzb. 134. Użycie przysłowia tego ob. pod N. 2.
2 Chować co od wielkiego święta. — Wójc. Prz. I. 171.
Przechowywać co ze czcią, z poszanowaniem, używać czego tylko we święta uroczyste.
3 Chowa się, jak djabeł od pioruna. — Wurzb. 183.
4 Chowa się, jak pies przed muchami.
5 Chowa się, jak pies z sadłem.
6 Jeden się i za listek schowa, a drugiego i drzewo nie zakryje. — Wurzb. 329.
Nie każdy ma jednakie szczęście, nie wszystkim szczęście dopisuje.
7 Schować zawsze co nie wadzi, nie dla siebie-li, dla czeladzi. — Knap. 1034; Wójc. Przyp. 158.
8 Schował, jakby igłę w stóg siana.
Chór.
Pod chóry kogo wynosić. — Trotz, p. w. Chór.
Wychwalać kogo, uwielbiać.
Chrabąszcz.
1 Chrząszcza komu przez nos puszczać.
2 Chrząszcz brzmi w trzcinie.
Żartobliwe zdanie, zadawane cudzoziemcom do wymówienia, lub nieumiejącym wymówić głoski rz.
3 Kiedy chrabąszcze są, to urodzaj jest.
4 Uchowaj Panie złego robaka chrząszcza. — Ryś. cnt. 16.
Linde (p. w. Chrząszcz) obok przysłowia tego dopisał: „może tu znaczy gniew wzbudzony, alboteż prawdziwie chrząszcza, dla wielkich szkód, które czyni w drzewach, zbożach i t. d.”
Chramy ob. Chromy.
Chrapać.
1 Chrapie, jakby go kto zarzynał.
2 Chrapi jako świnia, kiedy się drożdży opije. — Rej. Zw.
3 Nie każdy śpi, co chrapi. — Pot. W. Ch.
Chrapicki.
Uciąć Chrapickiego (Chrapowickiego). — Dar. 13.
Czytać dzieło Chrapickiego. Sł. Wil., p. w. Chrapicki.
Chrapać, spać twardo. Chrapicki — nazwisko zmyślone od wyr. chrapać.
Chrapowicki ob. Chrapicki.
Chreptowicz.
1 Sąsiad z Chreptowicza, z Radziwiłła krewny, mąż z Obuchowicza, najczęściej niepewny.
„Wojniłowiczowa, której córka była za Obuchowiczem, kiedy jej zdarzyło się strofować lekkie postępowanie zięcia, powtórzyła to stare, ciekawe i charakterystyczne przysłowie litewskie”. Dar. 13.
2 Z Chreptowiczem żyć, z Radziwiłłem pić, z Ogińskim jadać, z Rzewuskim gadać.
Charakterystykę tych czterech rodów wyjął Darowski (str. 13) z Listów z podróży Odyńca (list XXVIII) i do przysłów zaliczył.
Chroberz.
Kto ma Chroberz, Pińczów, Szaniec, może pójść z królową w taniec. — Wójc. Prz. I. 26; Czel. 483.
Kto ma Chroberz, Książ i Szaniec, może iść z królową w taniec. Liwocz. 50; Karł. 26. Kto ma Chrobrz, Książ, Pińczów, Szaniec, może.... Lip. M. 253; Łepk. 176. Kto ma Chroberz, Książ i Szaniec, może....; a kto ma Zbłudowice, Pęczelice i Ołudzą, tego wszy obudzą. Karł. 26.
Książ Wielki, miasteczko w wdztwie krakowskim; wsie Szaniec, Chrobrz, Pińczów w sandomirskim; Zbłudowice, Pęczelice, Ołudza (Hołudza) — wsie pod Buskiem. Pierwsze posiadłości słynęły z bogatej, urodzajnej ziemi, drugie z jałowych gruntów.
Chrobrz ob. Chroberz.
Chromać.
Już ty tam nie bedziesz chromáł. — Cinć. 19.
Nie będziesz skrzywdzony przy podziale.
Chromy.
1 Chramemu kulawa żona. — Kolb. VIII. 273.
Takiemu takie, znajdzie swój swego.
2 Chromego czekać trzeba. — Knap. 69; Czel. 248.
3 Chromy chce dalej skoczyć, a ślepy widzieć. — Ryś. cnt. 2.
Chromy dalej chce skoczyć, a ślepy zajźrzeć. Knap. 69; Ern. 608.
