Według przypowieści: znamienity ubiór.... Petr. Ekon.
102 Zniewalać trzeba do cnoty, do złego dosyć ochoty. — Flor. 31; Grab. Przyp. 54.
Cnotliwy.
1 Cnotliwego bankiet nie zepsuje. — Knap. 168; Dąbr. 3.
Cnotliwego krotofila nie zepsuje. Knap. 168.
2 Cnotliwego nie ród, ale wychowanie dobre czyni. — Knap. 85; Now. 11.
3 Cnotliwemu nigdy cnota na złe nie wyszła.—Rej. Zw.
4 Kto cnotliwy, ten szczęśliwy. — Linde, p. w. Cnota; Żup. 20.
Wto cnotliwy, ten scęśliwy. Koś. 105.
5 Wszystek świat ojczyzna cnotliwego. — Knap. 172; Ern. 1182; Flor. 122; Mon. Ench. 224; Mon. Gr. 427; Czet. 24.
Co.
1 Co za co, nic za nic. — Cinć. 8.
2 Lepiej co, jak nic. — Frischb. II. 208.
Lepsze, co jak nic. — Cinć. 21.
Combrzyć.
Combrzyć (czombrzyć, comrzyć) za głowę.
Rwać, targać kogo za włosy. Combrzyć = od wyrazu comber, oznaczającego uroczystość połączoną z zabawą, jaką wyprawiały sobie dawniej przekupki krakowskie w tłusty czwartek. Etymologja wyrazu comber, jak i sama ta uroczystość dotychczas ciemne jeszcze. Pszczółka krakowska (z r. 1820, I, 110) a za nią Wójcicki (Przysł. I. 129), Gołębiowski (Gry i zabawy, str. 5) i Łepkowski (Przegląd krakowskich tradycji i t. d. str. 40) przytaczają podanie ludowe o burmistrzu nazwiskiem Comber, który do powstania tej uroczystości miał dać powód. Podania tego jednak z ściśle naukowego punktu za rozstrzygające kwestję nważać nie podobna. Natomiast na baczną uwagę zasługuje to, co pisze Darowski (w Kron. wiad. kraj. i zagr., r. 1857, N. 275). „Pomiędzy ludem pogranicza zgorzeleckiego (mar. Brandeburg) znalazł się po dziś dzień dochowany obyczaj, bardzo podobny do krakowskiego combru. Tam w czasie zapust parobki i dziewki obchodzą wiejskie domy, zbierając podarki i to nazywa się u nich Zompern, Zampern, z czego wychodzi prosty wniosek, że zapewne wędrowcy niemieccy, którzy w XIII wieku osiedlali pusty Kraków, zanieśli do niego obchód combru z Niemiec, i że tam należy śledzić za jego początkiem, odrzuciwszy bajeczkę o okrutnym burmistrzu i o jego nielepej pamięci.” O Zampern wspomina i Maciejowski (Piśmiennictwo, I. 181).
Comrzyć ob Combrzyć.
Copka ob. Czapka.
Cosel.
Mamsel de Cosel. — Dar. 14.
Karłowicz (str. 5) zapisał zasłyszaną na Litwie odmiankę: Madame de Cosel de Baranie-Nóżki. Przysłowiem tym oznaczają zazwyczaj kobiety zalotne, lub lekkich obyczajów. Powstało ono z przyczyny ulubienicy króla Augusta II, znanej pod nazwiskiem pani de Cosel.
Córka.
1 Chcesz córuni, podobaj się (pokłoń się) wprzód mamuni.
2 Córka swej matki we wszem naśladuje, suczka swej pani zawsze trop pilnuje. — Ryś cnt. 2; Wójc. Przyp. 5.
3 Córkę chromą do klasztoru. — Knap. 101; Czel. 506; Mas. 8.
T. j. co się ludziom nie może przydać, to Bogu oddaje.
4 Matka córki nie wyda, kiedy niema za kogo.
5 Nie ociec, nie matka ceruszke wydaje: robota, ochota, piekne obyczaje. — Cinć. 26.
6 Nie wójtowska córka, a gada do rzeczy.
Cuchnąć.
Cuchnie jak tchórz.
Cud.
1 Cuda—pieniędzy wyłuda. — Frischb. I. 302.
2 Nie zawsze się uda robić takie cuda. — Feder. rkp.
3 To ósmy cud świata.
Cudne.
Cudne przy cudniejszym gaśnie. — Knap. 165; Ern. 1009; Żegl. I. 27.
Cudowne.
Cudowne, a nie święte.
Cudze.
1 Co cudze, to i dobre; a co swoje, to ladaco.
2 Co cudze, to nie moje. — Linde, p. w. Cudzy.
3 Cudzego chce, a swego nie może. — Kolb. VIII. 251.
4 Cudzego chciwy, swojego utratny.
5 Cudzego nabywając, swoje często tracim. — Mon. Ench. 184; Mon. Gr. 375.
6 Cudzego nie gań, a swego nie chwal.
7 Cudze nie grzeje, ale piecze.
8 Cudzego nie pragnij, a swojego broń.
Odm. Cudzego nie bierz, a swego nie daruj. — Cudzego nie rusz, swego nie zostawuj.
9 Cudzego nie ruszaj, a swego pilnie strzeż. — Cres.
Cudzego nie pragnij, a swego nie bądź ściśle skąpym. Górn. Rz.
10 Cudzego nie ruszaj i swego nie daj.
11 Cudzego nie zazdrość.
12 Cudzego nie żal. — Knap. 111; Czel. 183.
13 Cudzego zażywać miło. — Dąbr. 2.
14 Cudzym łacno szafować. — Knap. 111; Flor. 39.
15 Cudzym się nikt nie zbogaci.
16 Cudzym się zdobić (chełpić) głupstwo. — Knap. 112; Ern. 838.
