Strona:Samuel - Adalberg - Księga przysłów.djvu/142

40 Ten się sam zdradza i zniszczeje, który złe czyniąc, ma dobrą nadzieję. — March. 20.

41 Wiele czyni, kto czyni, co może. — Marew.

42 Źle czynić się nie godzi, choć się dobre stąd urodzi. — Knap. 1332; Flor. 114.

  ...., choć się co dobrego stąd urodzi. Mon. Ench. 227; Mon. Gr. 430; Gr. Lat. 425. ...., choć się dobrze stąd urodzi. Now. 108.

Czysty.
 1 Czysty jak anioł, jak bursztyn, jak kryształ, jak łza, jak rosa.
 2 Czysty jak drożdże, jak fusy, jak smoła.

  Wyrażenia ironiczne.

 3 Czysty, jak go Pan Bóg stworzył.
 4 Czysty, jak kryniczna (zdrojowa) woda.
 5 Czysty, jak niemeńska woda. — Lip. G. 58.
 6 Czysty, jak żydowskie pomyje.

Czyściec.
 1 Kto się w czyścu śmieje, niech się piekła boi. — Herb. N.
 2 Przeszedł przez czyściec. — Linde, p. w. Czyściec.

  Uniewinnił się, oczyścił się z zarzutu.

Czytanie.
 1 Czytanie do nauki droga. — Knap. 138; Now. 15; Czel. 218.
 2 Czytanie i pisanie za majątek stanie.
 3 Czytanie nie stoi za słuchanie (kazanie). — Knap. 139; Ern. 640.

Czyż.
 Pan Czyż w Woronie, jak król na tronie.

  „Ośm mil od Wilna jest majętność Worona, należąca niegdyś do Czyża, sławnego z próżności, który sam o sobie powyższe słowa powtarzał, a sąsiedzi obrócili je w przysłowie.” Dar. 16.

D.

Dać.
 1 Ani też przez obyczáj nic nie dá. — Cinć. 5.

  T. j. nie wstydzi się nie dać.

 2 Babko, dałem ci szeląg. — Gem. II. 9; Żegl. I. 5.

  Dziadku, dałem ci jajko. Żegl. I. 5. Dałem ci babko (dziadku) grosz. „Dałeś panie.” Dałem ci babko grosz. „A dałeś panie.” Dałem ci babko grosz. „A weźże go sobie panie.” § Dałem ci, dałem jajko dziadku! Pot. Pocz. Dałem ci dziadku szeląg, dałem ci dziadku szeląg, mówi polskie przysłowie. Jabl. rkp.

  Przysłowie to stosują do tych, którzy zwykli coś dać a potym wymawiać.

 3 Bez miary dając, prędko ostatniego znajdziesz. — Fred. I. 368; Czel. 46.
 4 Bodaj dać, a nie brać.
 5 Bóg-zapłać, daj jeszcze. — Knap. 29.
 6 Byś krwią płakał, nie da. — Knap. 687; Trotz, p. w. Płakać; Czel. 542.

  Nie dej, choćby krwią płakała. Cinć. 25.

 7 Choć nie dadzą, ale radzą.
 8 Ciężki do dawania, a łacny do brania. — Trotz, p. w. Dawanie.
 9 Coć dadzą, to w kosz.
10 Co dać, to dać, byle było. — Dykc. II. 106.
11 Co dąné, to w grób brąné. — Cen. Kasz. 11.

  T. j. to przepadło, tego nie odbieraj nigdy.

12 Co drugiemu dasz, tego sam nie masz. — Ryś. cnt. 2.
13 Co on ci da, tym się z psem możesz podzielić. — Kolb. VIII. 251.
14 Co z wąsa drugiemu spadło, to mi daje. — Knap. 108; Flor. 138.
15 Da ci cztery niedziele na miesiąc.

  Nic ci nie da.

16 Da ci wolny opał w lecie, a światło w dzień.
17 Daj, aboć wydrę. — Ryś. cnt. 3.

  Daj sam, aboć wydrę. Ern. 332. Abo daj, aboć wydrę. Knap. 1; Gem. I. 3; Żegl. II. 2; Mon. Ench. 177; Gr. Lat. 408; Mon. Gr. 366. Alboć wezmą, albo co daj, tak kazał św. Mikołaj. Kolb. M. I. 198. § Daj chceszli, aboć wydrę. J. Kochan. Koch.

18 Dając zyskuje, kto godnemu daje. — Fred. I. 208; Mon. Ench. 185; Mon. Gr. 377.

19 Daj Boże dawać, a nie daj Boże prosić.

20 Daj co możesz za żywota, dziedzic ściśnie twego kota. — Knap. 448.

  Daj za życia, po śmierci wszystko ci zabiorą.

21 Daje, co mu z nosa (z pod nosa) spadło.

  Resztki, ostatki, czego sam nie może użyć.

22 Daje jajko, żeby wołu dostał.
23 Daje, jak nieswoje. — Knap. 111.

  Hojny, nie żałuje.

24 Daj mu téż, bo w nim zełc pęknie. — Cen. Kasz. 12.
25 Daj psu palca, zechce mu się ręki. — Now. 15.
26 Daj temu, daj owemu, alić nie masz. — Knap. 149; Żegl. II. 26.
27 Dajże mu tèż, bò sę wòceli! — Cen. Kasz. 12.

28 Dali ćtyry godziny tygu samygu, az się z sikiry rosół ugotuje. — Ulan. 320.