dźwiérze palca nie wtykáj. Koś. 104. Nie wtykaj palca między drzwi, to ci go nie przytną. § Nie kładź palca między drzwi. Budn. Ap. Kogo raz uskrzynią drzwi, ten palca drugi raz między nie nie kładzie. Pot. Arg.
6 Przed niskiemi drzwiami uchylaj się zawczasu. — Now. 82.
7 Zastąp ty mu ode drzwi, to on oknem. — Gem. II. 410.
Natręt.
8 Złe drzwi, które lada klucz odmyka. — Łysk. 66.
Dubrawski.
Dobierze się do niego Dubrawski, nie minie go wyszomirska grusza.
Przysłowie powstałe z przyczyny Andrzeja Dubrawskiego, sędziego grodzkiego żytomirskiego, który w sposób surowy karał sprawców buntu ukraińskiego w r. 1768. Wyszomir v. Uszomir, mała mieścina do majętności Dubrawskiego należąca, gdzie wieszano skazanych. Obszerniej ob. u Darowskiego (str. 18).
Duby.
1 Duby smalone łby golone.
Szydercza przymówka do głów podgalanych.
2 Plecie (prawi) duby. — Linde, p. w. Dub.
Odm. Plecie duby smaloue.
Mówi niedorzeczności, brednie.
Duch.
1 Ani duchu, ani chuchu.
Ob. p. w. Chuch.
2 Jednym duchem tchną. — Knap. 311; Czel. 522.
Są jednychże myśli, przekonań, zamiarów; wzajemnie sobie oddani, wierni.
3 Jemu zły déch pómágá. — Cen. Kasz. 12.
4 Ma duch i pituch.
5 Nie budź złego ducha, niech śpi. — Gluź. 475.
6 Przez nieho zli déch gádá. — Cen. Kasz. 12.
Ducha św. (Zesłanie).
1 Do świętego Ducha nie składaj kożucha. — Flor. 61.
Do św. Ducha nie zdejmuj kożucha. Trotz, p. w. Duch. Do św. Ducha nie zdejmuj kożucha, a po św. Duchu chodź jeszcze w kożuchu. Chocisz. I. 630; Kolb. M. I. 159. ..., a po św. Duchu chodź często w kożuchu. Wójc. Gaw. II. 256. ..., lecz i po św. Duchu możesz jeszcze chodzić w kożuchu. Gluź. 565; Kolb. XVII. 170. ..., po św. Duchu chodź znowu w kożuchu. Wierzb. 171. Do św. Ducha nie wdziewaj kożucha, a po św. Duchu chodź w kożuchu. Lom. 10. Do św. Ducha nie puszczaj kożucha, a po św. Duchu chodź w kożuchu. Cinć. 11. Do swętèho Décha nie chòdzé bez kózécha, a pò swętim Déchu chòdzé w kòzéchu. Cen. Kasz. 13. Do św. Ducha czasem trza kożuoha, lecz po św. Duchu cóż już po kożuchu. — Do św. Ducha trzymaj się kożucha, lecz....
2 Na Zesłanie Ducha, gdy deszcz ziemię zleje, trwoży sobą gospodarz, który żyto sieje. — Wierzb. 171.
Duda.
1 Graj duda przed sienią, da ci pan pieczenia. — Kolb. VIII. 254.
Odm. ..., da ci matka pieczenią.
2 Nie kpij duda z balwierza, ni kucharz z kucharza. — Dzw. St.
Odm. Nie kpij duda z balwierza, ni woźnica z żaka.
Ob. p. w. Balwierz, N. 2.
3 Nie ma duda na pobór, znajdzie na gorzałkę. — Pot. Arg.
Dudek.
1 Jaki dudek, taki czubek.
2 Jeśli dudek pokrzykując w dal na las ucieka, to w drodze będącego deszcz zmoczy człowieka. — Wierzb. 188.
3 Każdy dudek ma swój czubek. — Knap. 340; Ern. 337; Flor. 102; Żegl. I. 67, Mon. Ench. 194; Gr. Lat. 415; Trotz, p. w. Dudek; Mon. Gr. 388; Wójc. Prz. I. 106; Now. 31; Czel. 97; Wurzb. 255; Łysk. 58; Lom. 15; Wójc. Zar. II. 206; Mas. 218.
Każden dudek ma swój czubek. Tyszk. 167. Kazdy dudek má swój cubek. Koś. 104. Każdy dudek má swoj dzióbek. Cinć. 19.
4 Kto na dudka stworzony, dudkiem będzie. — Now. 38.
5 Nie grab dudku siana.
Nie grab dudku siana, ulgniesz po kolana. Linde, p. w. Dudek.
Nie podejmuj się czego nie znasz, nie rozumiesz; pilnuj swego.
6 Nie trafiłeś na dudka. — Knap. 668.
Nie na dudkaś trafił. Dykc. I. 10.
Nie uda ci się, znam się na twych fortelach, poradzę sobie z tobą.
7 Nie tu dudki łowić. — Knap. 630.
Nie tu dudki łowią. Mon. Gr. 407.
Nie oszukasz mnie, nie podejdziesz; źleś się udał, trafił.
8 Pokazał mu dudka na kościele. — Linde, p. w. Dudek.
Odm. Obiecał mu dudka na kościele.
Zwodzi go, mani, oszukuje.
9 Tak ci dudki łowią. — Knap. 1153; Flor. 62; Mon. Ench. 220; Gr. Lat. 423; Mon. Gr. 421.
Tak dudki łowią. Gem. I. 137. Tak dudków łowią, Trotz, p. w. Dudek. § Umiem ja dudki łowić. Roz. Ż. Takci dudki łowią. Czarown. Tak bracie dudki łowią. Pot. Arg. Takci świat łowi dudków. Bielic. Św.
Otóż tak się z głupcami obchodzą, radzą sobie.
10 Wygrał dudka na kościele.
Nic nie wygrał, stracił wszystko.
