86 W małej (młodej) dziecinie nauka słynie.
87 Wszystko się rozleci, co szczmisz dla dzieci. — Ryś. cnt. 17.
Szczmić = ściskać, ściągać, zbierać.
88 Zdrowie dziatek: zdrowie rodziców; choroba dziatek: choroba rodziców.
..., jako pospolicie mówią: zdrowie dziatek.... Damb. Kaz.
89 Z dzieci rosną ludzie.
90 Z dzieckam do kościoła, to tak jak ze złym manzém na wasiele. — Ulan. 322.
Odm. Z dzieckiem na odpust, z mężem zazdrosnym na zabawę, to jedno.
91 Z małemi dziećmi, małe umartwienie; z wielkiemi, wielkie.
Ob. N. 60.
92 Żédzé bierzą niedobré dzecé w miech. — Cen. Kasz. 3.
93 Żona bez dzieci, jak bez ryby sieci.
Dziedzic.
1 Dziedzica lepiej mieć swego, niżli obmyślać obcego. — Knap. 225; Wójc. Przyp. 150.
..., niżli obmyślać cudzego. Ern. 235.
2 Dziedzicowi, płaczącemu śmierci dobrodzieja bogatego, nie wierz. — Knap. 225.
Nie wierz dziedzicowi, płaczącemu śmierci dobrodzieja bogatego. Ern. 235. Dziedzicowi, płaczącemu po śmierci dobrodzieja bogatego, nie wierz. Wójc. Przyp. 121. Dziedzica po śmierci spadkodawcy nie zawsze szczery płacz. Now. 21.
3 Dziedzic pustych stodół, mokrych łąk i suchych jezior.
O zbankrutowanym szlachcicu.
4 Opatruj się, póki żyjesz, od dziedzica nie utyjesz. — Knap. 448; Czel. 314.
Dziedzictwo.
1 Lepsze dziedzictwo po ojcu, niż po wuju. — Maciej. Pam. II. 84.
2 Małe dziedzictwo, wieczne (wielkie) kaléctwo.
Dziedzina.
1 Bez przyczyny nie szukaj dziedziny. — Ryś. cnt. 1.
Bez przyczyny nie szukaj iuszej dziedziny. Czel. 225.
T. j. bez słusznego powodu, bez konieczności nie przenoś się, nie przesiedlaj do innej wsi, miejscowości.
2 Co dziedzinka, to inna dziewczynka. — Cinć. W. 306.
3 Jaka dziedzina, tacy kmiecie. — Rej. Wiz.
Dziedziniec.
Na swoim dziedzińcu i wióry biją.
Dziedzinka ob. Dziedzina.
Dzieje.
1 Jakie dzieje, takie pienie. — Szym. Siel.
2 Stare dzieje wspominasz. — Knap. 1087.
Stare to dzieje. Gem. I. 131; Żegl. I. 150. § Stare dzieje przypominać, przywodzić na pamięć. Mącz.
Dzielić.
1 Drugich dzieląc, siebie nie zapominai. — Knap. 216.
Drugich dzieląc, sam siebie nie zapominaj. Now. 20.
2 Wòn mdze tak długó wédzeléł, jaż sąm nie mdze nick mieł. — Cen. Kasz. 22.
Dzieło.
Z dzieła poznaje się mistrza. — Now. 107.
Dzień.
1 Aby dzień przedniować, a noc przenocować.
2 A w tymem się ocknął, ano już dzień, a wszyscy w białej zbroi. — Ryś. cnt. 1.
Obok przysłowia tego Rysiński dopisał: interim ego experrectus sum. Prov. Graeci.
3 Co we dnie kto w głowie warzy, o tym mu się w nocy marzy. — Knap. 373; Wójc. Przyp. 127; Ern. 1166; Flor. 123.
Co we dnie kto w swej głowie warzy,... Gr. Lat. 411; Mon. Ench. 183; Mon. Gr. 374. Co we dnie myśli, to w nocy marzy. Now. 36. O czym kto w dzień gwarzy, o tym we śnie marzy. § Często się trafia, co we dnie myślimy, To nocnego czasu we śnie widzimy. Wisz.
4 Dnia upłynionego i grosza marnie straconego stoma koni nie dogoni.
5 Dniem lato nie pozne. — Ryś. cnt. 3; Czel. 290.
6 Dobry dzionek, dobre dwa. — Knap. 184.
7 Dzień dniowi ustępuje. — Lib. Hor.
8 Dzień do pracy, noc do spania.
9 Dzień mię wyżynie, noc mię przyżynie. — Siark. rkp.
Mówiąc o ustawicznej pracy lub zajęciu.
10 Dzień nasz, wiek nasz.
11 Dzień wygania, noc przygania.
Odm. Dzień wygoni, noc przygoni.
12 Jeden dzień wiele odmieni. — Knap. 306; Dąbr. 5.
13 Już dzień jak wół. — Linde, p. w. Dzień.
Odm. Już dzień, gdyby ruski wół. — Już dzień jak ruski. Lom. 14.
Duży, długi dzień.
14 Kto się chce mieć dobrze na dzień, niech sobie gęś zarznie; kto na tydzień, niech wieprza zakole; kto na miesiąc, niech wołu zabije; kto na cały rok, niech żonę pojmie; a kto do śmierci, niech księdzem zostanie. — Ryś. cnt. 7; Wójc. Przyp. 21; Wójc. Zar. II. 208; Czel. 335. Wurzb. 270.
15 Nie chwal dnia z rana, a zięcia aż po śmierci.
Odm. Nie chwal dnia aż po zachodzie słońca, a żony aż po śmierci.
16 Piękny dzień, wartoby się upić.
17 Przydzie dzień, będzie rada weń. — Flor. 15; Mon. Gr. 417.
18 Przybyło dnia na kurzą stopę. — Przyb.
