Strona:Samuel - Adalberg - Księga przysłów.djvu/21

powiększając. Znane, mimowolną humorystyką tchnące bajeczki, jakie różni autorzy na karb Augusta II Sasa (ob. p. w. Sas Nr. l), „Filipa z Konopi” (ob. p. w. wymknąć sie Nr. 2) lub „Dosiego roku” (ob. p. w. rok Nr. 5) postwarzali, chcąc ich pochodzenie bądź co bądź wyświetlić, były dla mnie dostatecznie odstraszającym przykładem.
 Po odmiankach, cytatach z autorów i objaśnieniach podane są odsyłacze do przysłów pokrewnych treścią i formą językową, a umieszczonych pod różnemi wyrazami, lub też, i to najczęściej, do przysłów, znajdujących się pod jednym i tym samym wyrazem „głównym,” nie skupionych jednak razem, lecz przez wzgląd na ułatwienie odszukania ich (zwłaszcza, gdy jeden wyraz „główny” znaczną liczbę przysłów zawierał, lub gdy przysłowia zaczynały się różnemi głoskami alfabetu) osobno liczbą zaopatrzonych i uszykowanych w abecadłowym porządku. (Ob. p. w. pan Nr. 9, 17, 26, 27, 28, 30, 31, 36, 39, 57 i w. in.; p. w. sól Nr. 4, 14, 15, 16).
 I o pisowni pracy niniejszej słów kilka nadmienię. Kiedy druk „Księgi” się rozpoczął, sporne kwestje pisowni w żadnym obozie jeszcze nie były rozstrzygnięte. Zmuszony więc sam wybierać, uważałem za najstosowniejsze przyjęcie dla pracy niniejszej zasad najbardziej do pisowni wieku XVI i XVII zbliżonych, a więc: imiesłowy czasu przeszłego bez ł (zjadszy, rozdarszy, wyrzekszy), c na końcu wszystkich bezokoliczników (biec, strzec), wreszcie zakończenia przymiotników ym i emi bez różnicy rodzajów. Trzymając się bowiem zasady przytaczania jak najwierniejszego wszelkich wypisów ze zbiorów, nie podobna mi je było modernizować. Gdybym się zaś chciał posługiwać pisownią współczesną (w wypisach z autorów nowszych) z pozostawieniem jednoczesnym starej, utworzyłby się w ten sposób chaos: dość często dwie różne pisownie spotykałyby się w jednym wierszu. Że to nie wpłynęłoby na ścisłość i źródłowość pracy, o które przedewszystkim chodziło, zbyteczna dodawać. Pisownię przysłów kaszubskich z Cenowy przytoczonych, z powodu braku odpowiednich znaków graficznych, w kilku tylko punktach mniejszej wagi, zmuszony byłem pozmieniać.
 Innych drobnych szczegółów opracowania, lub też nielicznych wyjątków, od ogólnej zasady obrobienia poczynionych, objaśniać tu nie będę. Zapozna się z niemi łatwo każdy, przeczytawszy kilka lub kilkanaście artykułów czyli wyrazów głównych.
 Ogólną zasadą układu materjału kierowały przedewszystkim względy praktyczności, opracowaniem zaś przysłów i ich odmianek, pod pewnym wyrazem „głównym” zestawionych — potrzeba zastosowania metody naukowej, mogący ułatwić badania nad niemi w jak najszerszym zakresie. Czytelnik, przejrzawszy którykolwiek wyraz „główny,” odraza dowiaduje się całej historji przysłowia: w jakich zbiorach ono się znajduje i w jakim po raz pierwszy zostało zapisane, jakie posiada odmianki, jacy autorzy starodawni, przed lub po objęciu przysłowia danym zbiorem, już go używali, wreszcie użycia i powstania przysłowia.