A.
A.
1 Kto A powiedział, ten musi i B powiedzieć.
Gdy A powiedział, musi też i B powiedzieć.—Cinć. W. 307.
2 Od A do Z.
Abecadło.
1 Abecadło, psie sadło.
2 Abecadło, zjádł pies sadło. — Cen. Kasz. 11.
3 Abecadło z pieca spadło, stłukło sobie łeb. — Petr. 174.
Zdania dla niemogących wymówić głoski Ł.
Abram.
1 O włosek nie poszedł do Abrama. — Gem. I. 104.
O mało co nie umarł.
2 Poszedł przed Abrahama. — Mącz.
Umarł. — Każdy swego nieprzyjaciela poszle przed Abrama. Pot. W. Ch.
3 Powędrował na kwaśne piwko do Abramka.
Umarł.
Absalon.
Czupryna jak u Absalona. — Lip. Str. 109; Kolb VIII. 276.
Niezwykle długie włosy, jakie posiadał Absalon, syn Dawida, króla izraelskiego, dały powód temu wyrażeniu.
Achtel.
Żaden jachtelem nie pija.
Adam.
1 Adam na Ewę, a Ewa na węża.
Adam na Ewę, Ewa na węża spędza, a grzech zostaje
Gdy jeden na drugiego winę składa, używa się tego wyrażenia.
2 Adam nie był szlachcicem, bo o nim śpiewają w Bogarodzicy: „Adamie, ty Boży kmieciu!”
Autorem powyższego wyrzeczenia jest Piotr Smolik, głośny swego czasu z dowcipu dworzanin królów Stefana i Zygmunta III (zm. 1637 r.); dał on początek i kilku innym przysłowiom polskim. — Grab. Star. I. 375; Lip. Str. 108; Kolb. VIII. 274.
3 Cóżby Adam poradził, gdyby Bóg Ewy w raju nie posadził? (gdyby Bóg łaskawy w raju Ewy nie posadził?)
4 Dla jabłka Adam stracił rajowe dostatki. — Lip. Str. 109; Kolb. VIII. 276.
5 Fora Adamie, fora! z tak rozkosznego dwora. — Symf.
„Odwieczne to wyrażenie kantyczkowe zastosowano do Adama Ponińskiego, podskarbiego w. k., gdy mu 1790 r. dłużnicy (sic) pałac zajęli.”—Lip. Str. 109; Kolb. VIII. 276.
6 Gdy pierwszy Adam z Ewą glinę kopał, proszę, kto komu naonczas chłopał? — Trzt; Trotz, p. w. Chłopać.
Gdy Adam z Ewą kopał, proszę, kto komu naówczas chłopał? Czel. 327. Ewa kądziel przędła, Adam ziemię kopał, kto tam był szlachcic wtenczas, i kto komu chłopał? Kochow. Epigr; Now. 21. Gdy Ewa kądziel... Kolb. VIII. 276.
Przysłowie to do najstarszych odnieść można. Już w „Djalogach” Korczewskiego, r. 1553 w Krakowie wydanych, czytamy:
Quum Adam ligna finderet,
Eva vero uxor neret,
Ecquis, obsecro, nobilis
Erat in diebus illis?
Gdy, prawi, Jadam rąbał drwa,
A Jewa zaś kądziel przędła,
I gdzież tam byli szlachcicy,
Gdyż obadwa robotnicy?
