trudno go ratować. — Zabcz. Et. 19; Wójc. Przyp. 128.
As.
1 As—bank trzasł.
2 Kiedy as na warcie, to pusto (djabeł) w karcie.
Asesor.
Już on nie asesor.
Albo: już waść nie asesor. O kimś, który utracił siłę, władzę. Według anegdoty do handelku miał przyjść asesor i zażądać wina na kredyt. Żyd, wiedząc, iż żądający nie jest już asesorem, odmówił, a spytany o przyczynę, rzekł: „już waść nie asesor,” co poszło w przysłowie.
Astrachań.
Astrachań z Tarchominem emulują świeżem winem.
Atanazy św. (2 maja).
Choć dziś Atanazy, pal w piecu dwa razy. — Gluź. 564; Kolb. XVII. 169.
Atłas.
1 Nie pomoże atłas, kiedy w brzuch nie natkas(z).
2 Panie atłas, szanują was, a przy was i nas.
„...Ale, ale przypomniałem sobie słowa przodków naszych, które mawiali, rozbierając się z swoich atłasów: „panie atłas...” Mon. Warsz. 1771, 750; Schn. I. 381.
Panie atłas(ie), szanują was, a nas przy was. Kolb. VIII. 264.
Atrament.
Atrament, kiedy nie wypisze się, to wyschnie.
August.
1 Było to za króla Augusta.
„Bardzo dawno, kiedyś, ale ludzie tego nie pamiętają. Zygmunt August, syn Zygmunta I i Bony, urodził się 1520 r., umarł 1572.” Lip. P. 61.
2 Za Augusta ziemia pusta.
Przysłowie to znalazłem dopisane dawnym pismem na marginesie pierwszego wydania Rysińskiego z r. 1618.
3 Za trzeciego Augusta panowała rozpusta.
Augustyn św. (28 sierpnia).
Na świętego Augustyna orka dobrze się poczyna — Kolb. M. I. 188.
B.
Baba. Babka.
1 Amen, amen, kichła baba chrzanem, a dziad ją batogiem: kichaj babo za progiem! — Kolb. VIII. 247.
2 Bababy go pęcherzem wystraszyła.
Wielki tchórz.
3 Baba, choć nią komin zatkać.
Gruba jak beczka, opasła; lub też brudna, zaszargana.
4 Baba jak stodoła. — Kolb. VIII. 250.
5 Baba jak żaba. — Lom. 5.
6 Baba lecąc ze wschodu wołała: co dalej, to gorzej. — Ryś. cnt. I; Czel. 181.
Dawno tak baba rzekła: co dalej, to gorzej. Czel. 181. § Lecąc z wschodów, baba rzekła: co dalej, to gorzej. Szym. Siel.
7 Baba ma w sobie opałkę ognia na siedmiu chłopów. — Kolb. VIII. 302.
8 Baba, mógłbym ją nad prosem postawić — (mógłbym nią dzieci straszyć).
9 Baba o pietruszce, a dziad o rzemuszce.
10 Baba o szydle, a dziad o mydle.
11 Baba swoje, czart swoje. — Przyb. rkp.
12 Baba z woza, koniom lżej. — Ryś. cnt. 1.
Baba z woza, kołom lżej. Knap. 8; Gem. I. 7; Now. 5; Wurzb. 283. Baba z wozu, kołom lżej. Gem. II. 9. Babka z wozku, kołkom lży. Don. Gr. 8. Baba z wozu, koniom (kołkom) lżej. Czel. 576. Babka z wózka, kołom (koniom) lżej. Kolb. VIII. 247.
13 Baba z wozu spadnie, i wozowi snadnie.
14 Baba, żaba, kaduk trzeci: to rodzone dzieci.
15 Babę rozdrażnić, to gorzej niż djabła.
16 Babie w kolana, chłopu w piersi, szlachcicowi w uszy a żydowi w pięty, nigdy nie bywa zimno.
17 Babi naród zawsze chytry. — Żarty; Trotz, p. w. Baba.
Babi naród chytry. Czel. 309; Mas. 95.
18 Babi taniec i deszcz ranny niedługo trwałe.
19 Babi taniec, węgierska wojna niedługo trwać zwykła. — Pam. Jemiołowskiego, I. 128.
20 babka mu się przypomniała. — Now. 5.
T. j. płacze bez przyczyny.
21 Babka wszystkich opłakiwała, a babki nikt.
22 Babko, dałem ci szeląg. — Gem. II. 9; Żegl. I. 5; Schn. II. 176.
Odm. Dałem ci babko grosz. „Dałeś panie.” Dałem ci babko grosz. „A dałeś panie.” Dałem ci babko grosz. „A weźże go sobie panie!”
Gdy kto daje a wymawia. Lepiej nie dać, niż wymawiać.
23 Babko, dzwonią. „Nie słyszę.” Babko, grają. „Cha! cha!” — Kolb. VIII. 247.
Odm. Babko! dzwonią do kościoła. „Bolą nogi.” Babko! grają. „A gdzież są moje chodaczyska, trzeba ruszać do karczmiska.” — babko! do roboty. „Nie słyszę.” babko, do jedzenia. „Toć się i zawlokę.”
24 Babska kasza do niczego.
