Strona:Schneider Kore i Kuros.pdf/9

Ta strona została uwierzytelniona.
69

jak Ares[1] i Asklepios[2], lub wielce prawdopodobny, jak Swantewit. Smok zaś we wszystkich mitologiach oznacza słońce jesienne i zimowe, nad którem wiosenne i letnie słońce w postaci bohatera, czy będzie nim Kadmos lub Herakles, czy Krak lub Zygfryd albo też św. Jerzy, odnosi stale za każdym razem zwycięstwo. Trzeba jednakże zważać na to, że walka owych herosów ze smokiem jest rozdwojeniem tejże samej istoty, słońca, rycerza-smoka, pod zimę słabnącego a spotężniałego na wiosnę. Przynajmniej co do Kadmosa, Heraklesa i Kraka można dowieść ich tożsamości z pokonanymi przez nich smokami.
Odpowiednikiem Baby lub Starejbaby jest Stary albo Dziad, wielki snop, przepasany słomianem powrósłem, z którym chłopcy chodzą w ostatki zapust[3]. Jest on zimowym duchem, pokrewnym Królowi i Niedźwiedziowi w Poznańskiem i u polskiego ludu na Górnym Śląsku, który to przedstawiciel zimy musi przed nadchodzącem latem umykać[4]. Bóg zimowego słońca, stary król karnawału, Kronos (por. Κρόνια = Saturnalia) ustąpić musi miejsca młodemu Zeusowi, który był pierwszym chyba na ziemi Κοῦρος i od tej nazwy swoim kapłanom na Krecie, gdzie się rodził, umierał i zmartwychpowstawał, nadał miano Kuretów. Zeus, jak Kronos i Ziemia, podług Ferecydesa z Syros, który miał pierwszy wyrazić nieśmiertelność duchową przez metempsychozę, istniał od wieków; Kronos bowiem i Zeus przedstawiają niespożytego Heliosa, słońce, które naprzemian ciągle objawia się w smoczej lub wężowe postaci: jako Zeus w lecie, w zimie zaś jako Kronos[5]. Kuros, wiosenny demon, jest zatem takim samym dubletem Kronosa, jak Kore jest dopełnieniem Demetery, a polski Kurek majowy ducha zimy: Starego-Dziada.

Na poparcie twierdzenia, że nazwy: Kore i Kuros (= Koros) pochodzą od latorośli, gałązki zielonej lub majowego pędu (po grecku

  1. Steuding: Griech. u. röm. Mythologie (Sammlung Göschen) o Aresie §. 105: wahrscheinlich ein dem Hades ähnlicher, in der Erdtiefe in Schlangen- oder Drachengestalt wohnender Todesgott...
  2. Rohde: Psyche1 str. 133, uw. 2: Die chthonische Natur des Asklepios zeigt sich namentlich darin, dass die Schlange ihm nicht nur heilig und beigegeben ist, sondern dass er selbst geradezu in Schlangengestalt gedacht wird...
  3. Sł. g. p. Karł. s. v. Dziad.
  4. Por. Drechsler I, 122; Sł. g. p. Karł. s. v. Niedźwiedź.
  5. Diels: Fragm. d. Vorsokr., str. 506 i nast. Zobacz, co napisałem w Eos t. XII, str. 29: Trzeba z niemniejszem prawem Kronosa uważać za bóstwo ziemne, jak Zeusa Asklepiosa, Diktejskiego lub Idajskiego, Meilichiosa, Trofoniosa i t. d., które to wszystkie odmiany Zeusa, odziedziczone po ojcu Kronosie, czczono w postaci smoka czy żmii, przebywających w podziemnej grocie.