wił za Polskę: wypowiedział wojnę o niepodległość. Miał odwagę podjąć inicyatywę i odpowiedzialność.
Wszystko, co potem uczyniono w Polsce było odpowiedzią na tę inicyatywę. Za nią poszły prace wojskowe tworzenia Legionów, za nią prace polityczne Naczelnego Komitetu Narodowego i organizacyi niepodległościowych Królestwa.
Dalsze dzieje Piłsudskiego, to dzieje walk Legionów, ściślej biorąc, pozostającej pod jego bezpośredniem dowództwem I. Brygady. Epizody ich znamy i poznajemy ciągle, całości nie ogarniemy teraz, zbyt blizka i żywa, wreszcie, nieskończona, daleka może końca. A jest to zarazem rdzeń dziś się stającej historyi Polski. Bo zaprawdę w wyrażeniu czyjemś, że „Polska znajduje się dziś w kraterze Piłsudskiego“, tkwi prawda. Więc pisać o nim, choćby szkic krótki i skończyć — dziś nie można. Nie wiadomo jeszcze dokąd zaniesie go historya — dokąd niosą go w tej chwili choćby jego prace i jego wola.
A obowiązkiem naszym w tym żywym, ciągle spełniającym się czynie jego, udział brać i współdziałać.
