Strona:Skwarczyński Adam - Józef Piłsudski sylwetka wodza legionów.pdf/9

pisania i czytania po polsku rzemieślników wileńskich, zorganizowanych przez owe kółko.
 Później już jako relegowany student uniwersytetu charkowskiego, wywieziony został na Syberyę. W tym czasie poznał Rosyę.
 „Wszyscy oni są mniej lub więcej zakapturzeni imperyaliści, nie wyłączając rewolucyonistów. Żywiołowy centralizm jest cechą tych umysłów, wiecznie tęskniących do absolutu. Nie znoszą rozmaitości, nie umieją godzić sprzeczności — nużą one ich wolę i wyobraźnię do tego stopnia, że, nie mogąc stopić rozmaitości w jednolitą całość, odrzucają zupełnie nawet potrzebę świadomych społecznych organizacyi, byle tylko nie myśleć o nich. Niech się dzieje wszystko samo przez się, żywiołowo — to rozwiązanie według nich jest najmądrzejsze, bo najprostsze i najłatwiejsze“ — tak charakteryzuje Piłsudski Rosyan.
 Po powrocie z wygnania rozpoczął się dlań okres żmudnej, „podziemnej“ pracy rewolucyjnej. W powszechnem rozbiciu popowstaniowem, zwątpieniu i wyjałowieniu myśli politycznej nie było miejsca na inne zamiary jak tylko na powolne, tajemne przygotowanie gruntu na przełom, który miał odrodzić Polskę.
 Piłsudski w swych poglądach i temparamencie okazał się bliższym grupie socyalistycz-