Strona:Stanisław Bełza - Krótkie wiadomości z dziejów Polski.djvu/13

łoletnim Bolesławem. Przyzywa ona na pomoc Henryka ślązkiego, męża św. Jadwigi, który, pokonawszy Konrada, panuje w Polsce, jako Henryk Pierwszy Brodaty, (1232-1238); a po jego śmierci utrzymuje się przy tronie syn jego Henryk Drugi pobożny (1238-1241). Obaj dążą do zjednoczenia Polski. W roku 1241 spada na Polskę straszna klęska: pierwszy napad groźnych Tatarów, którzy chcą zowojować Europę. Rycerstwo polskie po bohaterskiej walce ginie częścią w bitwie pod Chmielnikiem, częścią wraz z Henrykiem Pobożnym pod Lignicą. W walkach tych Tatarzy ponieśli tak wielkie straty, że zmuszeni byli zaniechać dalszego pochodu; tym sposobem Polacy ochronili Europę od zalania przez dzicz Mongolską. Polska jest odtąd przedmurzem chrześcijaństwa.

 Bolesław Wstydliwy (1243-1279) obejmuje tron po ustąpieniu Mongołów i dwuletniem bezkrólewiu. Wskutek podziału Krzywoustego Polska rozpada się, (panuje w niej 30 książąt udzielnych), traci znaczenie, szarpią ją ze wszech stron Niemcy, Litwini, Rusini, a Tatarzy pustoszą ją znowu w r. 1259. Kraj wyludnia się, upada gospodarstwo, handel, praca, dobrobyt. Książęta sprowadzają osadników z Niemiec, którzy osiedlają się po miastach i wioskach na roli i rządzą się podług praw niemieckich. Zwolna ulepsza się gospodarstwo, powstaje kopalnia soli w Bochni i srebra w Olkuszu. Duchowieństwo podtrzymuje język polski w szkołach i kościołach. Duch religijny ożywia naród; żyje w tym czasie bardzo wiele osób pobożnych i świętych. Za staraniem królowej Kingi, żony Bolesława, obrano św. Stanisława w r. 1253 patronem Polski.

 Leszek Czarny (1279-1288) zwalcza pod Goślicami księcia ruskiego Lwa, potem Litwinów i Jadźwingów, na których zdobywa Podlasie. Tatarzy znów niszczą Małopolskę.

 Henryk Probus (1288-1290). Powstają spory i walki o tron między nim i bratem Leszka Czarnego, Władysławem Łokietkiem, z czego korzysta król czeski Wacław, zagarnia Kraków i Małopolskę i tytułuje się królem polskim.