dywidualności. Następnie absolutnie niesłuszną jest rzeczą widzieć w Prusie lub Orzeszkowej apologetów systemu burżuazyjnego — w tym znaczeniu tego wyrazu, w jakim pojmowali go redaktorowie Walki klas. Inną rzeczą jest walczyć przeciwko nowym ideałom i formacyom społecznym w imię świata istniejącego, a inną rzeczą jest odczuwać i rozumieć wartość tego ustroju, gdy się rodzi. Prus i Orzeszkowa w zaraniu swej działalności witali u nas erę powstającej przewagi społecznej przemysłu: jako erę postępu i pracy. Nie potrzebuję mówić, jak dalece i zupełnie mieli w tem słuszność. Niekiedy socyaliści nasi skłonni są mniemać, że jedyną rolą kapitalizmu jest wytwarzanie proletaryatu, że na tem jedynie i wyłącznie zasadza się jego historyczne znaczenie. Jest to pojmowanie całkowicie niezgodne z prawdą i całkowicie niezgodne z tem materyalistycznem pojmowaniem dziejów, które stanowi podstawę myślową socyalizmu nowoczesnego. Kapitalizm i burżuazya wytworzyły na zachodzie w rozwoju swym całą tę kulturę nowoczesną, która powstała na gruzach śre-
Strona:Stanisław Brzozowski - Współczesna powieść polska.djvu/121
Ta strona została skorygowana.
