Strona:Stanisław Brzozowski - Współczesna powieść polska.djvu/122

dniowiecznego, feudalnego układu. W polemikach i walkach zatraca się zmysł dla rozumienia objektywnego wielkich faktów historycznych. Kapitalizm oddał ludzkości usługi niezmierne. Sama idea ludzkości jest jego dziełem. Handel i jego rozwój, rozwój bajeczny środków komunikacyi wytworzył łączność pomiędzy oddzielnemi narodowościami, pomiędzy najbardziej odległemi od siebie krajami i częściami świata. W sferze myślowej z nim, z jego ruchliwością związany jest ten typ, nowoczesnego europejczyka, człowieka energii, pracy, niezłomnej wiary w myśl. Socyalistom europejskim łatwo było zapomnieć o tej misyi i zasłudze dziejowej kapitalizmu, gdyż została ona dokonana, gdyż cała może być praca do jakiej kapitalizm był zdolny istniała w formie urządzeń społecznych i przemysłowych, w formie idei i metod, w formie kultury, słowem, na podstawie której rozwijała się ich własna działalność. U nas jednak rzeczy miały się nieco inaczej. Mieszczaństwo przemysłowe i przedsiębiorcze nie istniało u nas w historyi. Rodziło się ono w ostatnich czasach. Nie