Strona:Stanisław Brzozowski - Współczesna powieść polska.djvu/125

i uczuciowem polor nowoczesności i postępu. Jeremiady i narzekania na wielkomiejskie zepsucie, ba, na koleje żelazne, maszyny, są jeszcze dziś dość w naszym stylu. Wiadomości o nowych wynalazkach ogół nasz przyjmuje z rozwartą gębą: czego to oni jeszcze nie wymyślą. Nie poczuwa się jednak do solidarności w tej twórczej pracy. Są to cechy drobne, ale charakterystyczne: wypowiada się w nich całe zacofanie naszej psychiki. Stać na poziomie nowoczesnej kultury, to nie znaczy znać z książek te lub inne ideje przez nowoczesną europejską kulturę wytwarzane. Jest to przedewszystkiem wżyć się czuciowo w aparat kultury, pojmować jego znaczenie i istotę, pojmować go i odczuwać jako dzieło własne. Wżycie się w aparat ten, pokochanie go, duma z jego powodu, duma całkiem instynktowa i nie wyrozumowana, jako podłoże emocyonalno-myślowe całego duchowego życia — to jest stan duszy nowoczesnego człowieka. Najbardziej postępowe myśli, pozbawione tej podstawy będą wydawały się obcemi, narzuconemi, sztucznemi. Tej szkoły ogół nasz nie przeszedł. I w tem