Strona:Stanisław Brzozowski - Współczesna powieść polska.djvu/168

wieka zawisły od jego organizmu i warunków, w jakich organizm ten żyje i rozwija się. Brutalnie mówiąc, są odpowiednikami pewnego określonego stanu, centralnego układu nerwowego. Pięknie. Ale co to jest układ nerwowy organizmu? — nasze pojęcia? Pojęcia, a więc odpowiedniki pewnych stanów układu nerwowego, który znowu jest pojęciem. Nie można więc już nawet uspokoić się i zasklepić w przekonaniu, że człowiek sobie myśli to lub owo, zależnie jak jego układ nerwowy przetrawia i przetwarza podniety. Światopogląd naturalistyczny, którym tak chełpi się nowoczesna pseudo-naukowa filozofia, jest w gruncie rzeczy odbiciem i wytworem współczesnego naszego społecznego ustroju i tych warunków, jakie stwarza on dla człowieka. Rysem charakterystycznym tego ustroju jest całkowite zamaskowania faktu, że społeczeństwo jest dziełem ludzkiem, jest czemś z człowiekiem i jego odpowiedzialnością współwymiernym. Jeden dzień przeżyty świadomie w obecnym ustroju wystarcza do zrozumienia całej potworności tego, co się dziś życiem ludzkiem nazywa.